Các vấn đề về đường tiêu hóa thường gặp ở phụ nữ

Hiểu cách đường tiêu hóa hoạt động bình thường và xác định sự khác biệt giữa nam và nữ có thể góp phần làm cho các vấn đề về đường tiêu hóa trở nên dễ giải quyết hơn.

Bác sĩ tham vấn thông tin:

✍ Các bác sĩ Tiêu Hoá Hello Doctor

☎ Gọi Bác sĩ - 19001246

Các triệu chứng đặc hiệu ở phụ nữ bắt đầu từ lưỡi và đi qua toàn bộ đường tiêu hóa. Nhiều phụ nữ có thể được xếp vào nhóm "người có vị giác tuyệt vời" - họ có thể nếm cả hai loại thức ăn đắng và ngọt hơn nam giới. Họ không cần nếm thử nhiều thức ăn để xác định xem thức ăn đó có vị cay hay ngọt. Sự nhạy cảm tăng lên ở ruột với các loại kích thích khác nhau được tìm thấy trong đường tiêu hoá của phụ nữ. Đối với mỗi vùng của đường tiêu hóa, chúng ta sẽ nói về các triệu chứng duy nhất chỉ có ở phụ nữ, nguyên nhân, các yếu tố nguy cơ, xét nghiệm và điều trị.

Các vấn đề về thực quản thường gặp ở phụ nữ

Cơ đường tiêu hoá ở phụ nữ có thể hoạt động khác so với nam giới. Giữa phần cuối của thực quản và phần đầu dạ dày có một cơ hoạt động như cánh cửa ngăn cách dạ dày và thực quản. Khi chúng ta ăn, cửa mở ra cho phép thức ăn xuống dạ dày và sau đó nhanh chóng đóng lại, ngăn không cho thức ăn trào ngược trở lại vào thực quản. Các cơ này ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ tiền mãn kinh, siết chặt hơn nam giới, giữ cho thức ăn và dịch dạ dày nằm ở trong dạ dày. Có một cơ tương tự để bảo vệ khí quản không bị trào ngược thức ăn từ thực quản. Ở phụ nữ, các thử nghiệm đã chứng minh rằng sau khi uống nước, cơ này thắt chặt hơn nam giới. Một phần do phát hiện này nên phụ nữ có thể thường có cảm giác “mắc nghẹn” (cảm giác có một "khối u trong cổ họng") mà không nhất thiết phải liên quan đến việc nuốt thức ăn. Tuy nhiên, sự hoạt động mạnh mẽ của các cơ này cho thấy thực quản của phụ nữ thường được bảo vệ tốt hơn.

Mặc dù phụ nữ có thể bị chứng ợ nóng nhưng họ thường ít bị tổn thương thực quản hơn nam giới. Phụ nữ tiết axít dạ dày ít hơn nam giới và họ có xu hướng ít bị loét dạ dày do acid hơn nam giới. Các cơ siết chặt hơn ở phần cuối của thực quản và lượng acid dạ dày thấp hơn ở phụ nữ có thể giúp giải thích sự tổn thương nhẹ hơn ở thực quản. Tuy nhiên, vì phụ nữ nhạy cảm với chất kích thích, họ có thể bị chứng ợ nóng nặng hơn nam giới. Một vài thứ có thể gây ra các triệu chứng ợ nóng, bao gồm thực phẩm nhiều gia vị hoặc có tính chua, caffein, bữa ăn thịnh soạn, béo phì hoặc nằm ngay sau khi ăn. Việc điều trị chứng ợ nóng được thực hiện bằng cách thay đổi các yếu tố gây ợ nóng đã kể trên và có thể sử dụng thuốc kháng tiết axit dạ dày nếu các triệu chứng tiếp diễn lâu dài. Có tài liệu cho rằng kéo dài thời gian dùng thuốc ức chế acid liều cao có thể làm tăng nguy cơ loãng xương. Nguy cơ này có thể được trao đổi với bác sĩ trước khi bắt đầu dùng thuốc. Đối với các trường hợp bị chứng ợ nóng dai dẳng, nội soi thực quản thường được chỉ định để loại trừ các chẩn đoán khác.

Các vấn đề về dạ dày thường gặp ở phụ nữ

Phụ nữ dường như có tốc độ làm rỗng dạ dày chậm hơn nam giới. Điều này rất quan trọng trong việc giải thích lý do tại sao phụ nữ thường gặp triệu chứng buồn nôn và đầy hơi nhiều hơn nam giới. Bệnh tiểu đường, phẫu thuật dạ dày trước đó, nhiễm trùng, thuốc và lượng hormon tuyến giáp thấp có thể gây tổn thương thần kinh ảnh hưởng đến sự làm rỗng dạ dày, dẫn tới tình trạng gọi là liệt dạ dày tạm thời (trì hoãn quá trình làm rỗng dạ dày). Các triệu chứng thường gặp bao gồm chướng bụng, buồn nôn, đầy hơi và sụt cân. Chẩn đoán yêu cầu phải được kiểm tra bởi bác sĩ. Việc điều trị bao gồm chia nhỏ bữa ăn và ăn ít chất béo hơn. Mặc dù bác sĩ có thể cho bạn dùng thuốc nhưng việc lựa chọn thuốc còn hạn chế do nhiều tác dụng phụ của thuốc.

Một vấn đề khác của dạ dày có thể ảnh hưởng đến phụ nữ là viêm dạ dày. Nhiều phụ nữ sử dụng aspirin và các hợp chất tương tự aspirin, được gọi là thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs); ibuprofen cũng bao gồm trong nhóm thuốc này và chúng có thể được sử dụng đại trà để giảm đau mà không cần đơn của bác sĩ trừ 1 số loại thuốc bắt buộc phải có đơn của bác sĩ. Phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ lớn tuổi, sử dụng các loại thuốc này thường xuyên hơn nam giới vì nhiều lý do. Nếu sử dụng các thuốc NSAIDs liên tục, chúng sẽ gây kích thích cho lớp lót trong dạ dày và có thể dẫn đến chảy máu do loét dạ dày. Trong những năm gần đây, các loại thuốc NSAIDs theo đơn đã có sẵn, chẳng hạn như thuốc ức chế COX-2, có tác dụng phụ ít hơn đối với đường tiêu hóa nhưng lại gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim. Tất cả các bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ nếu sử dụng các chất ức chế COX-2. Phụ nữ nên nói với bác sĩ của mình nếu họ đang sử dụng NSAID được kê toa hoặc mua tại nhà thuốc để bác sĩ lập kế hoạch bảo vệ dạ dày cho họ.

Các vấn đề về đại tràng thường gặp ở phụ nữ

Phụ nữ cũng có thời gian làm rỗng ruột già chậm hơn so với nam giới, nhưng sự khác biệt này sẽ biến mất khi càng lớn tuổi. Điều này rất quan trọng trong việc giải thích lý do tại sao phụ nữ có xu hướng bị táo bón nhiều hơn nam giới. Ngoài ra, ở đoạn cuối trực tràng có cơ thắt hậu môn, đây là cơ cho phép chúng ta trì hoãn việc đi tiêu cho đến khi chúng ta tìm thấy một nơi thích hợp, ví dụ như nhà vệ sinh. Khi bác sĩ đánh giá chức năng của cơ thắt hậu môn, họ đo áp lực siết chặt – là sự đóng chặt cơ này như thế nào. Hầu hết các bác sĩ đồng ý rằng phụ nữ có áp lực siết thấp hơn nam giới. Kênh hậu môn (đoạn trực tràng) ngắn hơn ở phụ nữ, và chiều dài của cơ thắt cũng thấp hơn ở phụ nữ. Nam giới tái hấp thu ở vùng trực tràng nhiều hơn. Nhìn chung, về mặt giải phẫu nam giới có khả năng kiểm soát một đợt tiêu chảy tốt hơn phụ nữ.

Táo bón mạn tính thường gặp ở phụ nữ và có xu hướng nặng lên theo độ tuổi. Để điều trị cần ăn ít nhất 20-35 gam chất xơ mỗi ngày, uống đủ nước và tập thể dục thường xuyên. Các loại thuốc không kê toa có bao gồm chất làm mềm phân và thuốc nhuận trường. Nếu bệnh nhân không đáp ứng với các liệu pháp này, bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm các xét nghiệm hoặc dùng thêm các thuốc khác.

Hội chứng ruột kích thích (IBS) thường xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn 2 đến 6 lần so với nam giới. Ở bệnh nhân mắc hội chứng này, họ siêu nhạy cảm với các chất kích thích (như hơi ở đường ruột) mà nó lại không gây ra khó chịu đối với người khác. Nguyên nhân được cho là do các dây thần kinh đường ruột gửi tín hiệu đến não, não nhận và tạo ra phản ứng trở lại ruột. Nếu một người cảm thấy căng thẳng, hội chứng ruột kích thích dường như trở nên tồi tệ hơn. Tin tốt là nó không gây tổn thương lớp lót trong ruột. Đây là một vấn đề về "chức năng" - tức là, chức năng ruột không ở mức bình thường mà hoạt động quá mức hoặc dưới mức tối ưu. Triệu chứng thường gặp là tiêu chảy, táo bón hoặc kết hợp cả hai. Chướng bụng và đau bụng là một phần của hội chứng và thường được cải thiện sau khi đi tiêu. Việc chẩn đoán được thực hiện dựa trên các tiêu chuẩn cụ thể và không có các triệu chứng thực thể nào khác. Hiện nay, không có một phương pháp điều trị cụ thể nào cho rối loạn này, nhưng có rất nhiều cách để kiểm soát nó hiệu quả. Việc thay đổi lối sống được khuyến khích, bao gồm phát triển các chiến lược đối phó với những căng thẳng trong cuộc sống. Đây là một bệnh mạn tính và nhiều bệnh nhân đã đạt được kết quả khả quan khi phối hợp điều trị với bác sĩ của họ.

Bệnh viêm ruột (IBD) bao gồm cả bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. Viêm ruột thường xảy ra ở phụ nữ với tỷ lệ khoảng 2: 1. Phụ nữ có thể bị bệnh Crohn nhẹ hơn, đặc biệt là khi họ đã sinh một vài đứa con. Các hormon trong thai kỳ có thể cải thiện hoặc làm tồi tệ hơn tình trạng bệnh nhưng điều này không giống nhau đối với tất cả những lần mang thai tiếp theo ở cùng một bệnh nhân. Các triệu chứng có thể bao gồm tiêu chảy, có máu trong phân, sụt cân và thiếu máu. Chẩn đoán thường được xác định sau khi nội soi đại tràng và xem các mẫu sinh thiết ở khoa giải phẫu bệnh. Điều trị có thể thay đổi tùy từng bệnh nhân nhưng thường đòi hỏi phải dùng thuốc lâu dài và nhiều loại thuốc an toàn trong thai kỳ.

Ung thư đại tràng là ung thư đứng hàng thứ 3 đối với phụ nữ ở Hoa Kỳ. Phụ nữ được khuyến cáo làm theo các hướng dẫn hiện hành để được tầm soát ung thư khi 50 tuổi và trao đổi với bác sĩ của họ nếu họ có tiền sử gia đình bị bệnh và trong trường hợp đó họ nên được tầm soát ở tuổi sớm hơn và thường xuyên hơn. Bệnh nhân nên thảo luận với bác sĩ các lựa chọn tầm soát để xác định phương pháp tầm soát cho cá nhân tốt nhất. Hội chứng ung thư đại tràng có tính gia đình hay đi kèm với ung thư tử cung, buồng trứng và ung thư vú, vì vậy nếu phát hiện thấy một trong số các loại ung thư này trong gia đình, thì nên được tư vấn di truyền.

Các vấn đề về túi mật thường gặp ở phụ nữ

Phụ nữ bình thường có thời gian làm rỗng túi mật chậm hơn và có nguy cơ mắc bệnh sỏi mật gấp đôi nam giới. Sự ảnh hưởng này tăng cao trong thời kỳ mang thai do các hormon nữ đặc biệt và có thể là một trong những lý do tại sao nhiều phụ nữ bị sỏi mật sau khi sinh. Các triệu chứng của bệnh túi mật có thể bao gồm đau bụng trên bên phải ngay sau khi ăn, buồn nôn hoặc nôn. Bệnh túi mật thường có thể được chẩn đoán bởi bác sĩ dựa vào bệnh sử và kết quả siêu âm.

Các vấn đề về gan và ruột non thường gặp ở phụ nữ

Có hai vùng mà phụ nữ có hệ thống enzym khác với nam giới mà sự tác động của nó rất quan trọng. Có những enzyme trong ruột non cũng như trong gan giúp phân hủy thuốc và các enzym này có chức năng hơi khác nhau ở nam giới và phụ nữ. Vì lý do này, phụ nữ có thể sử dụng các loại thuốc khác nhau, dẫn đến kết quả là giảm tác dụng của thuốc hoặc tăng quá mức tác dụng của thuốc. Do đó, điều quan trọng là bệnh nhân phải hỏi bác sĩ của họ thuốc mà họ được kê đơn có các tác dụng khác nhau trên phụ nữ không.

Một số vấn đề thường gặp trong suốt thời gian mang thai

Phụ nữ mang thai thường hay bị buồn nôn và triệu chứng này xảy ra sớm trong thời kỳ mang thai. Triệu chứng này có thể là kết quả của việc chậm làm rỗng dạ dày thường gặp ở phụ nữ. Một trong số các hormone thai kỳ là progesterone có liên quan đến việc trì hoãn sự co cơ và người ta cho rằng đây là nguyên nhân chính gây buồn nôn khi mang thai. Phụ nữ cũng bị ợ nóng trong thai kỳ. Điều này có vẻ là do nồng độ progesterone ngày càng gia tăng trong khi mang thai cũng như sự gia tăng kích thước của em bé. Tình trạng này nổi bật nhất trong khoảng thời gian nửa sau của thai kỳ. Táo bón cũng phổ biến vì những lý do tương tự.

Các cơ phối hợp tạo nhu động ruột có thể bị tổn thương do vết rách trong khi sinh, dẫn đến các vấn đề lâu dài có thể xảy ra. Do đó, phụ nữ mang thai phải thực hiện các bài tập Kegel, bài tập này giúp củng cố vùng tầng sinh môn và nên trao đổi với bác sĩ sản khoa của họ nếu có bất kì mối bận tâm nào.