Loạn thần

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

2. Các dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh loạn thần

Các triệu chứng chính là ảo tưởng, hoang tưởng và lối suy nghĩ lộn xộn.

Hoang tưởng

Hoang tưởng là một niềm tin hoặc ấn tượng sai lầm được bệnh nhân duy trì vững vàng mặc dù nó có thể trái ngược với thực tế và những điều những người khác cho là đúng. Có các loại hoang tưởng như hoang tưởng ảo giác (người bệnh nghĩ rằng họ đang bị theo dõi nhưng sự thật không phải như vậy, hoặc có các thông điệp bí mật đang được gửi đến cho họ); hoang tưởng tự cao (bệnh nhân nghĩ mình rất quan trọng); hoang tưởng dạng cơ thể (bệnh nhân nghĩ họ mắc phải bệnh nan y khi thật sự họ đang rất khỏe mạnh).

Ảo tưởng

Ảo tưởng là cảm nhận của các cơ quan thụ cảm trong điều kiện không hề có kích thích từ bên ngoài. Nghĩa là nhìn thấy, nghe, cảm thấy, ngửi thấy gì đó không tồn tại. Một người bị ảo tưởng có thể thấy những điều thật sự không tồn tài hoặc nghe thấy tiếng nói chuyện trong khi họ đang ở một mình.

Các triệu chứng khác của bệnh loạn thần gồm có:

Lời nói lộn xộn, thiếu mạch lạc
Hướng suy nghĩ không rõ ràng
Hành vi kì lạ, có thể gây nguy hiểm
Động tác chậm chập, bất thường
Vệ sinh chăm sóc bản thân kém
Mất hứng thú với các hoạt động
Gặp rắc rối trong công việc, ở trường, trong các mối quan hệ
Thái độ lạnh nhạt, xa cách, giảm biểu lộ cảm xúc
Thay đổi tâm trạng đột ngột, các triệu chứng về khí sắc khác, như trâm cảm hoặc hưng phấn.

Các bệnh nhân thường biểu hiện nhiều triệu chứng khác nhau và các triệu chứng có thể thay đổi theo thời gian trên cùng một bệnh nhân.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

3. Nguyên nhân gây ra bệnh loạn thần

Nguyên nhân của bệnh loạn thần chưa được biết rõ nhưng có thể do các yếu tố:

- Di truyền: Nghiên cứu cho thấy tâm thần phân liệt và rối loạn lưỡng cực có thể có nguồn gốc từ gen di truyền.

- Các thay đổi trong não: Thay đổi trong cấu trúc não và một số chất hóa học đã được tìm thấy ở bệnh nhân loạn thần. Chụp phim quét não cho thấy giảm chất xám trong não của những bệnh nhân có tiền sử loạn thần. Đây có thể là nguyên nhân của các triệu chứng trên hoạt động suy nghĩ của bệnh nhân.

- Hormones/giấc ngủ: Loạn thần sau sinh xảy ra sớm sau khi sinh em bé (thường trong khoảng 2 tuần). Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết rõ, nhưng một số nhà nghiên cứu cho rằng do sự thay đổi trong nồng độ hormones và rối loạn trong giờ giấc thức-ngủ.

Bệnh thường xảy ra ở cuối độ tuổi vị thành niên, từ 20-30 tuổi. Cả nam và nữ đều có khả năng mắc bệnh như nhau.

4. Các phương pháp điều trị bệnh loạn thần

Chẩn đoán

Để chẩn đoán bệnh rối loạn loạn thần, bác sĩ sẽ nói chuyện với bệnh nhân, kiểm tra và tìm các nguyên nhân khác có thể gây nên triệu chứng loạn thần. Bệnh nhân được làm xét nghiệm máu và xét nghiệm hình ảnh học não (như MRI não) để loại trừ các bệnh thực thể hoặc rối loạn sử dụng chất như cocain hoặc LSD.

Nếu bác sĩ không tìm thấy nguyên nhân thực thể giải thích các triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân đến bác sĩ tâm thần hoặc bác sĩ tâm lý. Các chuyên gia sức khỏe tâm thần sẽ dùng các bài kiểm tra và công cụ đánh giá đặc biệt để xác định bệnh nhân có bị rối loạn loạn thần hay không.

Chẩn đoán sớm

Chẩn đoán sớm sẽ cải thiện tiên lượng lâu dài. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng được như vậy. Dạng loạn thần nhẹ dẫn đến tâm thần phân liệt thường điều trị trễ trung bình 2 năm, và bệnh rối loạn tâm thần nặng có thể không biểu hiện bệnh nhiều năm trước cho đến khi được phát hiện và điều trị đặc hiệu.

Để nâng cao khả năng phát hiện bệnh sớm, các nhà tâm thần học khuyến cáo cần cân nhắc kĩ chẩn đoán rối loạn loạn thần ở các bệnh nhân trẻ với triệu chứng:

Tách mình khỏi xã hội
Chất lượng học tập và làm việc giảm sút trong một khoảng thời gian
Dễ buồn bã hoặc kích động mà không có nguyên do.

Không có xét nghiệm sinh học nào để chẩn đoán bệnh này. Các xét nghiệm chỉ giúp loại trừ các vấn đề y khoa khác có thể gây nên các triệu chứng của bệnh nhân.

Bệnh loạn thần thường được chẩn đoán dựa vào khám lâm sàng và hỏi bệnh sử - bác sĩ kiểm tra và hỏi bệnh nhân về các triệu chứng, cảm giác, suy nghĩ và các hoạt động hằng ngày của họ; bác sĩ cũng sẽ khai thác về tiền sử bệnh tâm thần trong gia đình.

Những tình trạng bệnh khác được loại trừ trước, đặc biệt là tình trạng mê sảng (khởi phát đột ngột của một tình trạng mất ý thức), nhưng động kinh và một số các bệnh khác cũng có thể gây triệu chứng giống loạn thần.

Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra tiền sử ngộ độc thuốc, sử dụng ma túy và chất độc, bằng xét nghiệm lấy mẫu nước tiểu.
Khi triệu chứng loạn thần được khu trú vào nhóm bệnh tâm thần, có những tiêu chuẩn cố định để khẳng định chẩn đoán loạn thần. Bác sĩ tâm thần thường dùng tiêu chuẩn DSM của Hội tâm thần học Hoa Kì để chẩn đoán.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Hình chụp não

Phim chụp não có thể được thực hiện ở giai đoạn sớm để các bệnh khác – thường là các bệnh chữa được – được loại trừ. Điện não đồ ghi lại các hoạt động điện của não và có thể giúp loại trừ mê sảng, chấn thương đầu, hoặc động kinh gây nên các triệu chứng loạn thần.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Điều trị

Phần lớn các bệnh rối loạn loạn thần được điều trị bằng thuốc và trị liệu tâm lí.

Thuốc

Loại thuốc chính điều trị loạn thần là các thuốc chống loạn thần. Mặc dù các thuốc này không thể chữa khỏi bệnh, nhưng chúng có thể kiểm soát hiệu quả các triệu chứng loạn thần như hoang tưởng, ảo thưởng và vấn đề về suy nghĩ.

Các bác sĩ thường kê đơn các thuốc chống loạn thần thế hệ mới trước do các thuốc này có ít tác dụng phụ và giúp bệnh nhân thấy dễ chịu hơn các thuốc loại cũ. Một số thuốc có thể dùng đường tiêm và chỉ cần dùng 1- 2 lần một tháng, vì thế giúp dễ kiểm soát hơn việc phải nhớ uống thuốc hằng ngày.

Tâm lí trị liệu

Có nhiều dạng tham vấn khác nhau – gồm tham vấn cá nhân, theo nhóm, hoặc điều trị trong gia đình – có thể giúp bệnh nhân rối loạn loạn thần.

Phần lớn bệnh nhân rối loạn loạn thần được điều trị ngoại trú, có nghĩa là họ không sống trong các trại nuôi dưỡng. Nhưng đôi khi bệnh nhân cần nhập viện, như khi họ có triệu chứng nặng, hoặc có khả năng làm hại bản thân hoặc những người xung quanh, hoặc nếu họ khong thể tự chăm sóc cho bản thân do hậu quả của bệnh.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Quá trình hồi phục

Mỗi bệnh nhân được điều trị có thể đáp ứng với trị liệu khác nhau. Một số bệnh nhân cho thấy sự cải thiện rõ rệt. Một số khác có thể cần vài tuần đến vài tháng để triệu chứng thuyên giảm.

Một số bệnh nhân có thể cần tiếp tục điều trị thêm một khoảng thời gian sau khi triệu chứng giảm. Nhưng một số bệnh nhân với các đợt loạn thần nặng, có thể cần dùng thuốc trong một thời gian dài. Trong những trường hợp này, bác sĩ sẽ kê liều thuốc thấp nhất có thể mà vẫn có tác dụng để giảm thiểu các tác dụng phụ của thuốc.

Loạn thần không gây nhiều biến chứng y khoa. Tuy nhiên, nếu không được điều tị, nó có thể làm giảm chất lượng sống của bệnh nhân, bệnh nhân không thể tự chăm sóc cho mình được. Từ đó, các loại bệnh khác có thể dễ dàng phát sinh và không được can thiệp điều trị.

Đa số bệnh nhân có triệu chứng loạn thần sẽ phục hồi với hướng điều trị phù hợp, ngay cả với những trường hợp bệnh rất nặng.

_____________________________