Bệnh rối loạn cảm xúc theo mùa - triệu chứng và cách điều trị

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

3. Nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn cảm xúc theo mùa

Nguyên nhân gây nên rối loạn cảm xúc theo mùa vẫn chưa được biết rõ. Một số yếu tố sau đây có thể có vai trò gây nên bệnh:

Đồng hồ sinh học của mỗi người: Vào mùa thu và mùa đông, lượng ánh sáng mặt trời giảm có thể làm khởi phát SAD mùa đông. Sự giảm lượng ánh sáng mặt trời này có thể làm rối loạn đồng hồ sinh học của bạn và dẫn đến trầm cảm.
Nồng độ serotonin: Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh ở não. Khi serotonin giảm, tâm trạng của bệnh nhân sẽ bị ảnh hưởng, và điều này đóng một vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh SAD. Giảm lượng ánh sáng mặt trời có thể gây nên giảm serotonin và làm khởi phát cơn trầm cảm.
Nồng độ melatonin: Thay đổi mùa có thể làm rối loạn sự cân bằng của chất melanin trong cơ thể. Melanin là chất có vai trò trong chu trình thức ngủ cũng như trong cảm xúc của con người.

Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh rối loạn cảm xúc theo mùa

Rối loạn cảm xúc theo mùa thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam. Và SAD xảy ra ở thanh niên nhiều hơn ở độ tuổi trung niên.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bệnh rối loạn cảm xúc theo mùa bao gồm:

Tiền sử gia đình: Bệnh nhân SAD có thể có người thân ruột thịt cũng mắc bệnh SAD hoặc một dạng trầm cảm khác.
Mắc trầm cảm nặng hoặc rối loạn lưỡng cực: Triệu chứng của trầm cảm có thể diễn biến xấu hơn theo mùa nếu bệnh nhân mang một trong những bệnh trên.
Sống xa đường xích đạo: SAD thường gặp ở những người sống xa đường xích đạo về phía cực bắc và cực nam nhiều hơn. Đây có thể là do sự giảm lượng ánh năng mặt trời vào mùa đông và do ngày kéo dài hơn vào mùa hè.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

4. Biến chứng của bệnh rối loạn cảm xúc theo mùa

Khi có triệu chứng của rối loạn cảm xúc theo mùa, bạn cần phải đặc biệt chú ý vì bệnh có thể trở nặng và dẫn đến nhiều vấn đề hệ trọng nếu không được điều trị kịp thời. Các biến chứng có thể xảy ra là:

Sống thu rút khỏi xã hội
Gặp vấn đề ở trường học hoặc công việc
Lạm dụng chất
Những rối loạn tâm thần khác như lo âu, rối loạn ăn uống
Suy nghĩ về hoặc hành vi tự tử.

Điều trị có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng, đặc biệt nếu SAD được chẩn đoán và điều trị trước khi các triệu chứng trở nặng.

5. Các phương pháp điều trị bệnh rối loạn cảm xúc theo mùa

Chẩn đoán

Dù được đánh giá kĩ lưỡng, đôi khi bác sĩ hoặc chuyên gia tâm thần vẫn gặp khó khăn trong chẩn đoán rối loạn cảm xúc theo mùa vì những dạng trầm cảm hoặc bệnh tâm thần khác cũng có các triệu chứng tương tự.

Để giúp chẩn đoán SAD, bác sĩ hoặc chuyên gia tâm thần có thể thực hiện các bước kiểm tra đánh giá sau:

Khám lâm sàng: Bác sĩ có thể thực hiện các thao tác khám và thăm hỏi sâu về tình trạng sức khỏe. Trong vài trường hợp, trầm cảm có thể liên quan đến những vấn đề sức khỏe thực thể tiềm ẩn.
Các xét nghiệm: Ví dụ, bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm công thức máu hoặc xét nghiệm chức năng tuyến giáp để đảm bảo không có bệnh tuyến giáp.
Đánh giá tâm thần: Để kiểm tra các triệu chứng trầm cảm, bác sĩ hoặc chuyên gia tâm thần sẽ hỏi về các triệu chứng, suy nghĩ, cảm giác và hành vi theo chu kì. Bạn có thể trả lời các câu hỏi này bằng cách điền vào bảng câu hỏi.
DSM-5: Chuyên gia tâm thần có thể dùng các tiêu chuẩn chẩn đoán các cơn trầm cảm theo mùa được liệt kê trong hướng dẫn DSM-5 của Hội Tâm thần học Hoa Kỳ.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Điều trị

Để điều trị rối loạn cảm xúc theo mùa có thể cần đến trị liệu ánh sáng, thuốc và tâm lý trị liệu. Nếu bạn bị rối loạn lưỡng cực, hãy nói với bác sĩ - điều này rất quan trọng trong việc cho chỉ định trị liệu bằng ánh sáng hoặc thuốc chống trầm cảm. Cả hai phương pháp điều trị này đều có nguy cơ làm khởi phát cơn hưng cảm.

Trị liệu ánh sáng

Trong phương pháp trị liệu ánh sáng, bệnh nhân ngồi cách một vài mét từ một hộp đèn đặc biệt để bệnh nhân được phơi với ánh sáng trong vòng 1 giờ đồng hồ sau khi thức dậy vào mỗi ngày. Trị liệu ánh sáng tạo ra hiệu ứng tương tự như ánh sáng tự nhiên ngoài trời và có vẻ đã tạo nên những thay đổi về hoạt động hóa học ở não giúp cải thiện tâm trạng của bệnh nhân.

Trị liệu ánh sáng là một trong những phương pháp điều trị hàng đầu dành cho SAD khởi phát mùa thu. Trị liệu sẽ có tác dụng trong một vài ngày đến vài tuần và gây nên một vài tác dụng phụ. Nghiên cứu về trị liệu ánh sáng vẫn còn hạn chế, nhưng nó tỏ ra có hiệu quả cho phân lớn bệnh nhân trong việc giảm các triệu chứng SAD.

Trước khi bạn mua một hộp đèn trị liệu, hãy hỏi ý bác sĩ để biết loại nào tốt nhất cho bạn, và tập làm quen với những tính năng và điều chỉnh của đèn để mua được một loại đèn chất lượng tốt vừa hiệu quả vừa an toàn. Đồng thời, hãy hỏi bác sĩ về cách sử dụng và thời điểm sử dụng hộp đèn trị liệu.

Thuốc

Một số bệnh nhân SAD có đáp ứng với thuốc chống trầm cảm, đặc biệt khi các triệu chứng đã nặng.
Thuốc chống trầm cảm phóng thích chậm bupropion có thể giúp ngăn ngừa các cơn trầm cẩm ở những bệnh nhân có tiền sử SAD. Những thuốc chống trầm cảm khác cũng thường được dùng để điều trị SAD.

Bác sĩ có thể cho chỉ định bắt đầu điều trị bằng một thuốc chống trầm cảm trước khi khởi phát các triệu chứng mỗi năm. Bác sĩ cũng có thể khuyến cáo bạn tiếp tục sử dụng thuốc chống trầm cảm thêm một thời gian sau khi các triệu chứng đã hết.

_____________________________