Chuyên gia Hello Doctor giải thích: Vì sao người trẻ dễ rơi vào tự hại?

Trong những năm gần đây, tại Hello Doctor, chúng tôi ghi nhận sự gia tăng đáng lo ngại các trường hợp trẻ vị thành niên và thanh niên có hành vi tự hại – từ cào cấu, cắt da, đập đầu vào tường, cho đến uống thuốc quá liều hoặc tham gia các hành vi nguy hiểm như nhịn ăn kéo dài. Điều đáng buồn là nhiều trường hợp không được gia đình hoặc nhà trường phát hiện cho đến khi sự việc trở nên nghiêm trọng. Tự hại không đơn giản là hành vi “bốc đồng” hay “muốn gây chú ý” như nhiều người vẫn nghĩ. Nó là dấu hiệu của những khủng hoảng tâm lý sâu sắc mà người trẻ đang phải gánh chịu trong cô đơn.

Trong bài viết này, chuyên gia trị liệu tâm lý tại Hello Doctor sẽ giải thích vì sao người trẻ lại dễ rơi vào hành vi tự hủy hoại bản thân – từ góc nhìn chuyên môn, trải nghiệm lâm sàng, đến sự thấu cảm sâu sắc với những nỗi đau mà người trẻ không thể thốt nên lời.

Mục lục

• 1. Tự hại là tiếng kêu cứu trong im lặng
• 2. Sự cô đơn trong thời đại kết nối
• 3. Cảm xúc bị chối bỏ, hoặc không được dạy cách xử lý
• 4. Tác động từ mạng xã hội và trào lưu lệch lạc
• 5. Khi gia đình và nhà trường trở thành áp lực thay vì nơi nương tựa
• Kết luận: Tự hại không phải là sự yếu đuối – mà là dấu hiệu cần được lắng nghe

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Tham quan trung tâm phòng chống tự hại

App quản lí cảm xúc

_____________________________

1. Tự hại là tiếng kêu cứu trong im lặng

Tự hại không phải là sự “nổi loạn” vô cớ, mà là một cách rất thật – rất tuyệt vọng – để người trẻ diễn đạt cảm xúc khi không còn từ ngữ nào có thể diễn tả nỗi đau bên trong. Một bạn gái 15 tuổi từng nói trong buổi trị liệu tại Hello Doctor: “Cháu không biết phải nói với ai. Cháu cắt tay vì ít nhất lúc đó, cháu cảm thấy có điều gì đó thật, rõ ràng. Đau, nhưng thật.” Với nhiều người trẻ, đau thể xác lại dễ chịu hơn đau tinh thần – vì nó cụ thể, nó có điểm bắt đầu và kết thúc, trong khi nỗi buồn, nỗi sợ hay sự trống rỗng bên trong thì mơ hồ và dường như không có lối thoát.

Các chuyên gia nhận thấy rằng nhiều bạn trẻ không muốn tự tử, nhưng lại không biết phải làm sao để “xả” bớt áp lực đang dồn nén. Vì vậy, tự hại trở thành một cơ chế phòng vệ tiêu cực nhưng mang tính tạm thời. Nó như một “chiếc van xả áp” cho tâm hồn quá tải, đáng tiếc là theo cách rất đau đớn.

2. Sự cô đơn trong thời đại kết nối

Chúng ta đang sống trong một thời đại kết nối chưa từng có – nơi người trẻ có thể gọi video xuyên quốc gia chỉ trong vài giây, nhưng lại không thể nói một câu thật lòng với cha mẹ đang ở ngay cạnh phòng. Sự cô đơn ngày nay không nằm ở khoảng cách địa lý, mà nằm ở sự thiếu kết nối cảm xúc. Nhiều bạn trẻ tâm sự rằng họ có thể chia sẻ hàng chục story mỗi ngày, nhưng trong lòng thì trống rỗng, không có ai thực sự hiểu mình, không ai thật sự “ở đó vì mình”.

Cảm giác bị lạc lõng trong một thế giới tưởng chừng rất sôi động khiến người trẻ dần trở nên khép kín. Khi không có ai để chia sẻ, mỗi tổn thương nhỏ cũng có thể bị thổi phồng trong nội tâm. Những áp lực học hành, mâu thuẫn bạn bè, nỗi buồn tình cảm… nếu không được xử lý đúng cách sẽ tích tụ, và đến một lúc nào đó, các em sẽ tìm cách bộc lộ nó ra – thường là theo cách tự gây tổn thương cho chính mình.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Tham quan trung tâm phòng chống tự hại

App quản lí cảm xúc

_____________________________

3. Cảm xúc bị chối bỏ, hoặc không được dạy cách xử lý

Nhiều bạn trẻ lớn lên trong môi trường không cho phép sự “yếu đuối” được thể hiện. Khi một đứa trẻ khóc, người lớn bảo: “Nín đi, có gì mà khóc?” Khi trẻ tức giận, lại bị quát: “Cái kiểu này là hỗn!” Dần dần, trẻ học cách kìm nén hoặc phủ nhận cảm xúc thật của mình. Đến khi không thể kìm nữa, những cảm xúc ấy trào ra một cách méo mó và tiêu cực – như tự hại, bùng nổ hành vi, hoặc trầm cảm.

Việc không được dạy cách nhận diện cảm xúc khiến người trẻ không hiểu điều gì đang xảy ra bên trong họ. Họ không biết rằng cảm giác buồn là bình thường, tức giận là bình thường, thất vọng là bình thường – miễn là biết cách đối diện và xử lý. Tại Hello Doctor, chúng tôi tập trung vào việc giúp người trẻ phát triển trí tuệ cảm xúc – một năng lực nền tảng để nhận biết, chấp nhận và điều hòa cảm xúc. Khi bạn hiểu mình đang cảm thấy gì, bạn sẽ ít cần đến những cách cực đoan để kiểm soát nó.

4. Tác động từ mạng xã hội và trào lưu lệch lạc

Mạng xã hội ngày nay không chỉ là nơi cập nhật thông tin, mà còn là nơi hình thành chuẩn mực cảm xúc – cả tích cực lẫn tiêu cực. Một số nền tảng đã vô tình lan truyền những nội dung mang tính lãng mạn hóa nỗi đau, thậm chí xem tự hại như một “phong cách sống”. Các bài đăng với hình ảnh vết cắt, cùng những lời lẽ bi thương như “Chỉ khi máu chảy, em mới thấy nhẹ nhõm”, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý của những bạn trẻ đang tổn thương.

Với cơ chế đề xuất của các thuật toán, một khi người trẻ tương tác với những nội dung như vậy, họ sẽ càng thấy nhiều hơn – tạo ra hiệu ứng “buồng vọng”, khiến các em tưởng rằng tự hại là điều bình thường, ai cũng vậy. Điều này đặc biệt nguy hiểm với những bạn trẻ đang rơi vào trạng thái mất phương hướng và tìm kiếm sự đồng cảm sai chỗ. Thay vì được hướng dẫn cách hồi phục, các em lại bị đẩy sâu hơn vào vùng tối.

5. Khi gia đình và nhà trường trở thành áp lực thay vì nơi nương tựa

Gia đình – nơi lẽ ra phải là điểm tựa vững chắc – lại đôi khi trở thành nguồn gốc của những vết thương tâm lý sâu kín. Nhiều bạn trẻ chia sẻ rằng các em cảm thấy bị ép buộc phải hoàn hảo, bị so sánh, bị phán xét thay vì được yêu thương vô điều kiện. Khi cha mẹ chỉ quan tâm đến điểm số, thành tích, hoặc kỳ vọng quá mức mà không chú ý đến đời sống cảm xúc của con, trẻ dễ cảm thấy mình “chỉ có giá trị khi làm tốt”, còn khi thất bại thì không đáng được yêu thương.

Tương tự, môi trường học đường quá khắt khe, thiếu lắng nghe và đồng cảm cũng khiến người trẻ cảm thấy bị bỏ rơi. Khi không còn nơi nào an toàn để bộc lộ cảm xúc, hành vi tự hại trở thành “nơi trú ẩn cuối cùng”. Trẻ em không cần cha mẹ hoàn hảo, nhưng cần cha mẹ hiện diện – lắng nghe, không phán xét và sẵn sàng đồng hành khi con chật vật với chính mình.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Tham quan trung tâm phòng chống tự hại

App quản lí cảm xúc

_____________________________

Kết luận: Tự hại không phải là sự yếu đuối – mà là dấu hiệu cần được lắng nghe

Nếu bạn từng phát hiện con bạn có hành vi tự gây thương tích, đừng vội mắng mỏ hay bắt ép dừng lại. Điều đầu tiên cần làm là hiểu lý do bên dưới hành vi đó. Tại Hello Doctor, chúng tôi nhìn nhận tự hại như một triệu chứng của sự tổn thương cảm xúc, không phải là bản chất con người. Chúng tôi không chỉ can thiệp từ hành vi, mà còn từ gốc rễ tâm lý – bằng cách trị liệu cảm xúc, xây dựng lại kết nối trong gia đình, giúp người trẻ phát triển trí tuệ cảm xúc và học cách yêu thương chính mình.

Nếu bạn hoặc người thân đang cần một người lắng nghe – hãy biết rằng bạn không đơn độc. Cánh cửa Hello Doctor luôn mở.