Người thân nên nhận biết dấu hiệu rối loạn phân ly như thế nào?

Rối loạn phân ly không dễ nhận biết – ngay cả với những người thân sống cùng bệnh nhân. Bởi các biểu hiện của rối loạn này thường giống như đang “mơ hồ”, “xa cách”, hoặc “thờ ơ”, nhưng thực chất lại là dấu hiệu của sự đứt gãy giữa ký ức, nhận thức, cảm xúc và ý thức. Nếu không được phát hiện sớm, người bệnh có thể bị lạc lối trong chính tâm trí mình, thậm chí rơi vào trạng thái trầm cảm nặng hoặc tự gây hại. Bài viết dưới đây sẽ giúp người thân nhận diện rõ các dấu hiệu đặc trưng – theo phân tích từ Mayo Clinic – để có thể hỗ trợ kịp thời, đúng cách.

Mục lục

1. Rối loạn phân ly là gì – người thân cần hiểu đúng
2. Triệu chứng “phân ly” dễ nhầm lẫn với lơ đễnh hoặc thờ ơ
3. Depersonalization: Khi người bệnh thấy chính mình không còn là mình
4. Derealization: Khi thế giới xung quanh trở nên giả tạo, mơ hồ
5. Các triệu chứng trí nhớ bị chia tách: mất ký ức, không nhớ sự kiện cá nhân
6. Cảnh báo sự chuyển đổi nhân cách hoặc “hóa thân” đột ngột
7. Vai trò quan trọng của người thân khi thấy dấu hiệu phân ly
8. Khi nào cần đưa người bệnh đi khám ngay?
9. Hello Doctor – Nơi tiếp nhận và điều trị chuyên sâu rối loạn phân ly

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

1. Rối loạn phân ly là gì – người thân cần hiểu đúng

Rối loạn phân ly là tình trạng tâm thần trong đó người bệnh trải qua sự mất kết nối giữa ký ức, nhận thức về bản thân, cảm xúc và thậm chí là danh tính. Theo Mayo Clinic, đây không đơn giản là quên tạm thời hay mất tập trung, mà là hậu quả của các chấn thương tâm lý sâu sắc – thường là lạm dụng, bạo lực hoặc sang chấn thời thơ ấu. Rối loạn phân ly bao gồm nhiều dạng khác nhau như: rối loạn phân ly danh tính (DID), rối loạn phân ly mất trí nhớ (amnesia), và rối loạn phân ly dạng cảm giác.

Việc hiểu rõ bản chất rối loạn sẽ giúp người thân tránh ngộ nhận người bệnh “giả vờ”, “diễn” hay “yếu đuối” mà từ đó thấu cảm và hỗ trợ đúng cách.

2. Triệu chứng “phân ly” dễ nhầm lẫn với lơ đễnh hoặc thờ ơ

Rối loạn phân ly thường khởi phát bằng các biểu hiện rất nhẹ như: người bệnh trở nên mơ hồ, khó tập trung, hay nhìn vào khoảng không, thờ ơ với xung quanh, không nhớ rõ mình vừa làm gì. Những hành vi này rất dễ bị nhầm lẫn với lơ đễnh, trầm cảm nhẹ, hoặc đơn giản là “mất hồn vì stress”.

Tuy nhiên, khác với sự mất tập trung đơn thuần, các triệu chứng phân ly thường kéo dài, mang tính “tách rời” – như thể người bệnh không còn sống trong hiện thực. Đây chính là giai đoạn đầu của các biểu hiện phức tạp hơn như depersonalization và derealization.

3. Depersonalization: Khi người bệnh thấy chính mình không còn là mình

Depersonalization là một trạng thái phân ly điển hình, trong đó người bệnh cảm thấy như đang quan sát chính mình từ bên ngoài – như thể họ không còn sống trong thân thể của mình. Họ có thể nói những câu như:

• “Tôi như đang điều khiển một con rối chứ không phải bản thân mình.”
• “Tôi thấy cơ thể này không phải của tôi.”
• “Tôi đang sống mà như đang mơ.”

Người thân có thể dễ dàng thấy sự thay đổi trong cách người bệnh nói về bản thân: lạnh lùng, xa cách, thậm chí là hoang mang. Đặc biệt, cảm giác này có thể kéo dài từ vài phút đến vài tuần và gây ra sự suy giảm nghiêm trọng về chất lượng sống.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

4. Derealization: Khi thế giới xung quanh trở nên giả tạo, mơ hồ

Derealization là trạng thái người bệnh cảm thấy môi trường xung quanh không còn thật. Họ có thể mô tả cảm giác như:

• “Cả thế giới như là một bộ phim tôi đang xem.”
• “Mọi người đều như ảo ảnh.”
• “Không gian như đang dịch chuyển, biến dạng.”

Người bệnh sẽ nhìn bạn như thể đang nhìn xuyên qua bạn, hoặc phản ứng với âm thanh, ánh sáng theo cách bất thường (ví dụ, bị giật mình bởi tiếng động nhẹ, sợ hãi ánh sáng mạnh). Họ có thể tỏ ra hoang mang hoặc tìm cách kiểm tra xem mình “có đang mơ không”.

5. Các triệu chứng trí nhớ bị chia tách: mất ký ức, không nhớ sự kiện cá nhân

Một dấu hiệu quan trọng của rối loạn phân ly là mất trí nhớ đột ngột – đặc biệt là mất ký ức về các sự kiện cá nhân quan trọng. Người bệnh có thể:

• Không nhớ đã từng đi đâu trong một khoảng thời gian.
• Phủ nhận hoàn toàn một sự kiện vừa mới xảy ra.
• Không nhận ra bạn bè, người thân dù mới gặp hôm qua.

Đây không phải là “quên tạm thời” hay do tuổi tác, mà là hậu quả của cơ chế tâm lý tự bảo vệ khỏi chấn thương. Người thân có thể dễ dàng nhận ra khi bệnh nhân bắt đầu có những “khoảng trống ký ức” ngày càng lớn và thường xuyên.

6. Cảnh báo sự chuyển đổi nhân cách hoặc “hóa thân” đột ngột

Một số người bệnh có thể xuất hiện những hành vi hoàn toàn khác biệt so với tính cách thường ngày – như thay đổi giọng nói, sở thích, cách xưng hô, phong thái. Đây là biểu hiện của rối loạn phân ly danh tính (DID). Người thân có thể thấy bệnh nhân:

• Đột ngột xưng “chúng tôi” thay vì “tôi”.
• Nói chuyện như một người khác giới hoặc tuổi tác khác.
• Không nhớ gì sau một giai đoạn thay đổi hành vi.

Sự chuyển đổi này có thể chỉ kéo dài vài phút hoặc diễn ra thường xuyên, gây hoang mang lớn cho gia đình nếu không được hiểu đúng và hỗ trợ kịp thời.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

7. Vai trò quan trọng của người thân khi thấy dấu hiệu phân ly

Khi nhận ra những dấu hiệu phân ly, người thân không nên hoảng sợ, chất vấn hay ép buộc người bệnh phải “trở lại bình thường”. Thay vào đó, cần:

• Quan sát kỹ lưỡng hành vi bất thường lặp đi lặp lại.
• Ghi chép lại các thời điểm khởi phát triệu chứng.
• Nhẹ nhàng hỏi thăm cảm giác người bệnh đang trải qua.
• Tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý, tâm thần.

Hành động của người thân là chiếc cầu nối giúp bệnh nhân tiếp cận điều trị sớm, ngăn ngừa diễn tiến thành rối loạn trầm trọng hơn.

8. Khi nào cần đưa người bệnh đi khám ngay?

Hãy đưa người bệnh đi khám tâm thần ngay nếu bạn thấy:

• Các triệu chứng phân ly kéo dài trên 1 tuần.
• Người bệnh không nhận ra bản thân hoặc người thân.
• Có dấu hiệu tự làm đau, hoảng loạn, tự nhốt mình.
• Có hành vi nguy hiểm hoặc mất kiểm soát.

Rối loạn phân ly có thể điều trị được, nhưng càng phát hiện sớm, tiên lượng càng tốt. Không nên chờ đợi hay hy vọng rằng người bệnh “tự hết” vì đó là điều hiếm gặp.

9. Hello Doctor – Nơi tiếp nhận và điều trị chuyên sâu rối loạn phân ly

Tại Hello Doctor, chúng tôi đã tiếp nhận và điều trị thành công nhiều ca rối loạn phân ly nặng, kéo dài hàng năm trời mà chưa từng được chẩn đoán đúng. Trung tâm có đầy đủ:

• Bác sĩ chuyên khoa tâm thần – chuyên về rối loạn phân ly tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng.
• Liệu pháp trị liệu chuyên sâu: CBT, liệu pháp tiếp xúc chấn thương, EMDR.
• Điều trị bằng TMS (kích thích từ xuyên sọ) nếu có biểu hiện trầm cảm kèm theo.
• Hỗ trợ từ xa qua video-call cho người bệnh ở tỉnh.
• Đồng hành cùng người thân để hướng dẫn nhận diện và ứng xử đúng cách.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

Kết luận

Rối loạn phân ly là một rối loạn phức tạp và thường bị bỏ sót nếu người thân không nhận ra sớm. Nhận biết các dấu hiệu như depersonalization, derealization, mất trí nhớ, thay đổi nhân cách không chỉ là cách bảo vệ người bệnh, mà còn là bước đầu tiên để đưa họ trở về với thực tại một cách an toàn. Đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ chuyên sâu – vì có thể chính bạn là chiếc phao cứu sinh quan trọng nhất với người thân mình.