Ngủ ngày thức đêm kéo dài – Không chỉ là cú đêm

Ở nhiều người trẻ, việc thức tới 2–3 giờ sáng rồi ngủ bù vào buổi trưa hôm sau được xem như một phần của “lối sống hiện đại”. Ban đầu, điều này thường không gây cảm giác nguy hiểm – thậm chí nhiều người còn thấy bản thân “tỉnh táo hơn vào ban đêm” hoặc “làm việc hiệu quả hơn khi cả thế giới đang ngủ”. Tuy nhiên, khi thói quen này kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm, cơ thể sẽ dần rơi vào tình trạng rối loạn nhịp sinh học – tức là đồng hồ sinh học bên trong bị lệch khỏi chu kỳ tự nhiên của ánh sáng và bóng tối. Khi đồng hồ này bị đảo lộn, mọi hệ thống trong cơ thể, từ giấc ngủ, chuyển hóa năng lượng, hormone cho tới tâm trạng, đều chịu ảnh hưởng tiêu cực. Đáng lo ngại hơn, rối loạn này không chỉ gây mệt mỏi mà còn liên quan chặt chẽ đến trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, và nghiện thiết bị điện tử – những vấn đề sức khỏe tinh thần đang gia tăng ở giới trẻ hiện nay.

Mục lục

1. Rối loạn nhịp sinh học là gì?
2. Nguyên nhân phổ biến ở người trẻ sống một mình, làm việc tự do
3. Tác động của sử dụng thiết bị điện tử quá mức
4. Mối liên hệ giữa rối loạn nhịp sinh học và trầm cảm
5. Nguy cơ khởi phát hoặc làm nặng rối loạn lưỡng cực
6. Dấu hiệu nhận biết tình trạng nghiêm trọng
7. Điều chỉnh nhịp sinh học – Giải pháp từ Hello Doctor

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

1. Rối loạn nhịp sinh học là gì?

Nhịp sinh học (circadian rhythm) là hệ thống đồng hồ bên trong não, cụ thể nằm ở nhân trên chéo (suprachiasmatic nucleus) của vùng dưới đồi, điều khiển chu kỳ 24 giờ của cơ thể. Nó nhận tín hiệu từ ánh sáng mặt trời qua mắt, điều chỉnh sản xuất hormone melatonin (giúp ngủ) và cortisol (giúp tỉnh táo), đồng thời kiểm soát nhiệt độ cơ thể, nhịp tim, huyết áp, và hàng trăm quá trình sinh lý khác.
Khi lịch ngủ bị đảo lộn – ví dụ ngủ từ 5 giờ sáng tới trưa, rồi thức suốt ban đêm – nhịp sinh học không còn đồng bộ với môi trường xung quanh. Điều này không chỉ làm bạn cảm thấy “lúc nào cũng mệt” mà còn gây rối loạn hormone, giảm miễn dịch, rối loạn tiêu hóa, và đặc biệt là ảnh hưởng đến trung tâm điều khiển cảm xúc ở não.
Các nhà khoa học nhận thấy rằng sự mất cân bằng nhịp sinh học lâu dài có thể làm thay đổi biểu hiện gen liên quan đến điều hòa cảm xúc, khiến bạn dễ rơi vào trạng thái buồn bã, lo âu hoặc cáu gắt mà không rõ nguyên nhân. Vì thế, việc xem “cú đêm” như một phong cách sống vô hại là một sai lầm phổ biến.

2. Nguyên nhân phổ biến ở người trẻ sống một mình, làm việc tự do

Người trẻ sống một mình hoặc làm việc tự do (freelance) thường không bị ràng buộc bởi lịch trình cố định. Không có đồng hồ báo thức cho giờ làm việc, không có bữa ăn chung hay sinh hoạt gia đình để giữ nhịp, họ dễ dàng thức khuya và ngủ bù vào ngày hôm sau.
Ngoài yếu tố tự do về thời gian, áp lực công việc cũng là nguyên nhân. Nhiều freelancer nhận dự án từ khách hàng ở các múi giờ khác nhau, buộc phải làm việc vào ban đêm. Một số khác tận dụng đêm yên tĩnh để sáng tạo hoặc tập trung, nhưng vô tình biến thời gian ngủ thành thứ ưu tiên thấp.
Khi không có ai “giữ nhịp” giúp mình, cảm giác cô đơn và mất kết nối xã hội càng khiến họ thu mình vào ban đêm, khi không bị yêu cầu tương tác với ai. Đây là vòng luẩn quẩn – càng sống lệch giờ, càng ít tiếp xúc xã hội, càng khó quay lại nhịp bình thường.
Về lâu dài, sự lệch pha này khiến cơ thể coi ban đêm là “giờ tỉnh táo” và ban ngày là “giờ nghỉ ngơi”, dẫn đến xung đột với môi trường tự nhiên và xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tâm thần.

3. Tác động của sử dụng thiết bị điện tử quá mức

Ánh sáng xanh (blue light) từ màn hình điện thoại, máy tính, TV phát ra bước sóng khoảng 460–480 nm, ức chế mạnh mẽ quá trình sản xuất melatonin. Điều này khiến não “nghĩ” rằng vẫn còn ban ngày, từ đó trì hoãn cơn buồn ngủ.
Khi bạn vừa tiếp xúc với ánh sáng xanh, vừa bị kích thích bởi nội dung (tin tức, game, video), não sẽ ở trạng thái cảnh giác cao (hyperarousal), rất khó chuyển sang trạng thái thư giãn để ngủ.
Nghiên cứu của Harvard cho thấy, chỉ cần dùng thiết bị điện tử trong 2 giờ trước khi ngủ cũng có thể làm giảm melatonin tới 23%, khiến bạn mất ngủ trung bình 1–1,5 giờ. Nếu tình trạng này lặp lại hằng ngày, nhịp sinh học sẽ bị dịch chuyển dần về phía muộn hơn.
Ngoài tác động sinh học, việc “nghiện” thiết bị cũng khiến nhiều người hình thành thói quen “lướt” tới tận khi mắt díp lại, điều này khiến giấc ngủ trở nên ngắn và kém chất lượng. Mất ngủ kéo dài cộng với ngủ bù vào ban ngày chính là công thức hoàn hảo để phá vỡ nhịp sinh học.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

4. Mối liên hệ giữa rối loạn nhịp sinh học và trầm cảm

Não bộ có mối liên kết chặt chẽ giữa đồng hồ sinh học và hệ thống điều hòa cảm xúc. Khi giờ ngủ – thức bị đảo lộn, việc sản xuất serotonin (chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hạnh phúc) bị gián đoạn. Đồng thời, nồng độ cortisol (hormone căng thẳng) dễ tăng cao vào thời điểm không phù hợp, khiến cảm xúc bất ổn.
Một phân tích từ Đại học Stanford cho thấy, những người có nhịp ngủ lệch trên 2 giờ so với chuẩn có nguy cơ bị trầm cảm cao hơn 67% so với nhóm ngủ đúng giờ. Họ cũng ít phản ứng tích cực với liệu pháp tâm lý và thuốc chống trầm cảm, vì cơ thể không có “nền tảng” ổn định để hồi phục.
Trầm cảm do rối loạn nhịp sinh học thường đi kèm với các triệu chứng như: khó thức dậy vào buổi sáng, mất hứng thú kéo dài, khó tập trung, và cảm giác “não mù mịt” dù đã ngủ nhiều giờ. Nếu không điều chỉnh nhịp sinh học, điều trị trầm cảm sẽ gặp nhiều trở ngại.

5. Nguy cơ khởi phát hoặc làm nặng rối loạn lưỡng cực

Đối với người mắc rối loạn lưỡng cực, giấc ngủ là một trong những “chốt an toàn” quan trọng nhất. Chỉ cần vài đêm ngủ ít hơn 4 giờ, họ có thể bước vào pha hưng cảm, với cảm giác tràn đầy năng lượng, nói nhiều, ý tưởng dồn dập nhưng hành vi thiếu kiểm soát. Ngược lại, khi mất ngủ kéo dài, họ dễ rơi vào pha trầm cảm nặng.
Ngủ ngày thức đêm kéo dài làm mất ranh giới rõ ràng giữa ngày và đêm, khiến não bị “lẫn” trong tín hiệu sinh học. Điều này giống như việc di chuyển liên tục qua nhiều múi giờ mà không bao giờ thích nghi – cơ thể và tâm trí luôn trong trạng thái bất ổn.
Nghiên cứu ở Canada cho thấy, việc duy trì giờ ngủ ổn định giúp giảm tới 65% nguy cơ tái phát giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm ở bệnh nhân lưỡng cực. Vì vậy, với nhóm bệnh nhân này, việc điều chỉnh nhịp sinh học là ưu tiên hàng đầu, không kém gì dùng thuốc.

6. Dấu hiệu nhận biết tình trạng nghiêm trọng

Một số biểu hiện cho thấy rối loạn nhịp sinh học đã tiến triển thành vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:
- Lệch giờ ngủ – thức trên 3–4 giờ so với chuẩn trong ít nhất 3 tháng liên tiếp.
- Cảm giác buồn ngủ cực độ vào ban ngày, dễ ngủ gật khi làm việc, học tập hoặc lái xe.
- Khó tập trung, giảm trí nhớ ngắn hạn, xử lý thông tin chậm.
- Tâm trạng thất thường: dễ cáu gắt, lo âu hoặc rơi vào trạng thái buồn bã vô cớ.
- Sức khỏe thể chất giảm sút: đau đầu, rối loạn tiêu hóa, hệ miễn dịch yếu.
- Giấc ngủ kém chất lượng, thức nhiều lần trong đêm hoặc mơ quá nhiều.
Nếu những dấu hiệu này xuất hiện cùng với thay đổi tâm trạng nghiêm trọng, đặc biệt là ý nghĩ tiêu cực, cần tìm sự hỗ trợ y tế càng sớm càng tốt.

7. Điều chỉnh nhịp sinh học – Giải pháp từ Hello Doctor

Tại Hello Doctor, việc điều trị rối loạn nhịp sinh học được tiếp cận đa phương pháp, tùy theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng:
- Đánh giá toàn diện: phân tích giờ ngủ, thói quen dùng thiết bị, môi trường sống và yếu tố tâm lý.
- Tư vấn hành vi – nhận thức: thay đổi thói quen ngủ, giảm tiếp xúc màn hình, sắp xếp lại giờ làm việc.
- Điều trị phối hợp: nếu rối loạn nhịp sinh học liên quan tới trầm cảm hoặc lưỡng cực, có thể kết hợp thuốc ổn định khí sắc, thuốc hỗ trợ ngủ, hoặc kích thích từ xuyên sọ (TMS) để cải thiện chức năng não.
- Theo dõi từ xa qua video-call: giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ kịp thời khi bệnh nhân gặp khó khăn.
Mục tiêu không chỉ là giúp người bệnh ngủ đúng giờ, mà còn khôi phục đồng hồ sinh học tự nhiên, từ đó cải thiện tâm trạng, hiệu suất làm việc và sức khỏe lâu dài.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

Kết luận

Ngủ ngày thức đêm kéo dài không phải là “sở thích” hay “lối sống” vô hại, mà là dấu hiệu cảnh báo một rối loạn sinh học tiềm ẩn, có thể dẫn đến trầm cảm, rối loạn lưỡng cực và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Nhận diện sớm và điều chỉnh kịp thời, đặc biệt với sự hỗ trợ chuyên môn từ Hello Doctor, sẽ giúp khôi phục cân bằng sinh học và bảo vệ sức khỏe tinh thần. Đừng để đồng hồ sinh học của bạn bị lệch quá xa – vì khi đó, hành trình quay lại sẽ khó khăn hơn nhiều.