Ăn cắp vặt

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

2. Các dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh căn cắp vặt

Tật ăn cắp có thể có các triệu chứng sau:

Không thể kháng lại sức mạnh thôi thúc lấy cắp đồ mà mình không cần.
Cảm giác căng thẳng, lo âu hay kích thích dẫn đến hành vi trộm cắp.
Cảm thấy hài lòng, thỏa mãn hay thú vị trong lúc lấy cắp đồ.
Cảm giác tội lỗi kinh khủng, hối hận, ghê tởm xấu hổ hay sợ bị bắt trong khi lấy cắp.
Những cơn có tính chu kỳ thúc giục lấy cắp.

Những người có tật ăn cắp thường có những đặc điểm:

Không giống những kẻ cắp bình thường, những người có tật ăn cắp này lấy cắp không vì để thỏa mãn mục đích cá nhân, hay làm để chúng tỏ can đảm hoặc nổi loạn. Họ lấy cắp chỉ đơn giản vì sự thúc giục mãnh liệt mà không cưỡng lại được.
Các đợt lấy cắp này thường xảy ra tự phát, không có kế hoạch trước và không có sự giúp đỡ từ một ai khác.
Hầu hết những người có tật ăn cắp này lấy cắp ở những nơi công cộng, như ở các cửa hàng hay siêu thị. Một số có thể lấy cắp của người bệnh bè hoặc người quen.
Thông thường, những đồ vật bị lấy cắp không có giá trị đối với người có chứng này,và họ có khả năng mua chúng dễ dàng.
Những vật bị lấy cắp thường được cất đi, không bao giờ họ sử dụng. Những vật này có thể được tặng lại, cho người nhà hay bạn bè, hoặc thậm chí là bí mật trả lại nơi mà họ đã lấy cắp nó.
Những cơn thúc giục lấy cắp có thể đến và đi hoặc có thể xảy ra với cường độ mạnh lên hay yếu đi theo thời gian.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh ăn cắp vặt

Người bệnh không thể cưỡng lại ý muốn lấy cắp đồ

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Nếu người bệnh không thể dừng việc lấy cắp, nên tìm đến sự tham vấn của bác sĩ. Nhiều người có chứng ăn cắp nhưng không muốn tìm đến việc điều trị vì họ sợ bị bắt giữ hay bị phạt tù. Tuy nhiên, một người làm công tác chăm sóc sức khỏe thì không bao giờ báo lại việc lấy cắp của người bệnh cho những nhà hành pháp.

Một số người tìm đến sự giúp đỡ của y tế vì họ lo sợ họ sẽ bị bắt và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Hoặc họ đã bị bắt và những yêu cầu hợp pháp để giúp đỡ họ điều trị.

Chấp nhận điều trị có thể giúp họ kiểm soát được chứng ăn cắp.

Cần làm gì nếu người thân mắc tật ăn cắp?

Nếu bạn nghi ngờ người bệnh thân hay người thân trong gia đình có chứng ăn cắp này, hãy đối xử nhẹ nhàng với người đó. Nên nhớ rằng chứng ăn cắp này là một vấn đề về sức khỏe tâm thần, không phải là một lổ hổng về nhân cách, đừng đối xử với người đó bằng thái độ buộc tội hay quy trách nhiệm cho họ.

Bạn lo lắng vì bạn quan tâm đến sức khỏe và tinh thần của người mà bạn yêu thương.
Bạn lo lắng về những nguy cơ của việc cưỡng ép lấy cắp, như là bị bắt, bị mất việc hoặc gây ảnh hưởng tới những mối quan hệ của họ.
Bạn nên hiểu rằng, với tật ăn cắp này, sự thôi thúc lấy cắp có thể quá mạnh để có thể cưỡng lại chỉ bằng việc dùng ý chí.
Các biện pháp điều trị hiệu quả có sẵn để làm giảm sức mạnh của sự thôi thúc lấy cắp và giúp người thân yêu của người bệnh sống tốt mà không bị sa vào thói quen xấu cũng như sự hối hận.
Nếu người bệnh cần sự chuẩn bị cho cuộc trò chuyện, hãy nói chuyện với bác sĩ. Bác sĩ có thể giói thiệu người bệnh cho một chuyên gia tâm lý, là người có thể giúp người bệnh hoạch định một kế hoạch để điều khiển sự quan tâm của người bệnh mà không làm người người bệnh yêu thương cảm thấy cần đề phòng hay bị đe dọa.

===

Bác sĩ tham vấn thông tin và hỗ trợ khám bệnh:

✍ Sài Gòn: Các bác sĩ Bv Tâm Thần HCM, Đại Học Y Dược, Đại học Phạm Ngọc Thạch

✍ Hà Nội: Viện Tâm Thần Bạch Mai- Đại Học Quốc Gia (khoa Y) - Đại Học Y Hà Nội.

✍ Đà Nẵng: Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng.

☎ Gọi điện tư vấn miễn phí và hẹn khám Bác sĩ: 19001246

⌨ CHAT FACEBOOK

Tư vấn qua CHAT ZALO

===

3. Nguyên nhân gây ra chứng căn cắp vặt

Nguyên nhân gây ra tật này chưa được biết rõ. Một số giả thuyết được đưa ra rằng những thay đổi trong não bộ có thể là nguồn gốc của tật ăn cắp này. Các nghiên cứu chuyên sâu hơn cần có để hiểu hơn về những khả năng có thể là nguyên nhân. Tuy nhiên tật ăn cắp này có thể:

Liên kết với những vấn đề liên quan đến việc xuất hiện một cách tự nhiên của hợp chất hóa học thần kinh gọi là Serotonin. Serotonin giúp điều chỉnh tâm trạng và cảm xúc. Nồng độ thấp của chất này thường gặp ở những người dễ có các hành vi bốc đồng.
Liên quan đến các rối loạn gây nghiện, và hành vi lấy cắp có thể gây phóng thích Dopamine( một loại dẫn chất thần kinh khác). Dopamine gây nên cảm giác hài lòng, và một số người tìm kiếm cảm giác thích thú này hết lần này tới lần khác.
Liên kết với hệ opioid của não bộ. Những sự thôi thúc được điều khiển bởi hệ opioid của não. Một sự mất cân bằng trong hệ này có thể gây khó khăn để cưỡng lại những thôi thúc mãnh liệt này.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Yếu tố nguy cơ mắc chứng căn cắp vặt

Tật ăn cắp không phổ biến. Tuy nhiên vì nhiều người có tật này không bao giờ tìm đến điều trị, hoặc họ đơn giản là bị bắt sau nhiều lần lặp lại hành động sai này. Nhiều trường hợp có thể không bao giờ được chẩn đoán bệnh. Tật ăn cắp thường khởi đầu thời niên thiếu, hiếm khi bắt đầu muộn lúc trưởng thành.

Các yếu tố nguy cơ của tật này:

Tiền sử gia đình: có người thân, như bố mẹ hay anh chị em có tật này, hay rối loạn ám ảnh cưỡng chế, hoặc tiền căn sử dụng rượu có nguy cơ cao mắc tật này.
Phụ nữ: khoảng 2/3 người có bệnh này là nữ giới.
Có một bệnh tâm thần khác: những người có bệnh này thường có một rối loạn tâm thần nào đó khác, chẳng hạn như rối loạn lưỡng cực, rối loạn lo âu, rối loạn ăn uống, rối loạn sử dụng thuốc hoặc rối loạn nhân cách.
Có chấn thương đầu hay tổn thương não: những người đã từng có chấn thương ở đầu có thể tiến triển bệnh này.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

4. Biến chứng và tác hại của chứng căn cắp vặt

Nếu không điều trị, chứng ăn cắp này có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về xúc cảm, với người thân, pháp luật, công việc và tài chính của người bệnh. Thử với 1 ví dụ, người bệnh biết rằng lấy cắp là sai nhưng họ lại cảm thấy yếu đuối để có thể cưỡng lại sức mạnh thôi thúc này, thế là người bệnh mặc cảm tội lỗi, xấu hổ, nhục nhã với bản thân. Điều đó có thể dẫn dắt cuộc sống ổn định, đạo đức của người bệnh đi vào con đường sai lệch và khó chịu bởi sự thôi thúc lấy cắp.

Biến chứng của chứng ăn cắp vặt

Người bệnh cảm thấy chán ghét bản thân và lạm dụng thức uống có cồn

Các ví dụ về biến chứng mà chứng ăn cắp này có thể gây ra hoặc có liên quan đến bao gồm:

Cờ bạc hay mua sắm cưỡng ép, không có chủ ý.
Bị bắt vì lấy trộm đồ
Bị phạt tù
Lạm dụng thức uống có cồn hay thuốc gây nghiện
Rối loạn ăn uống
Bệnh trầm cảm
Rối loạn lo âu

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

5. Điều trị chứng căn cắp vặt

Chuẩn bị trước khi đi khám

Nên đi cùng với một người thân hoặc 1 người người bệnh thân thiết, nếu cần có thể giúp người bệnh gợi lại các chi tiết. Thêm vào đó, người mà người bệnh biết trong một thời gian dài có thể hỏi thêm hoặc chia sẻ thêm thông tin cho chuyên gia tâm lý.

Đối với chứng ăn cắp này, những câu hỏi cần hỏi chuyên gia tâm lý bao gồm:

Tại sao tôi không thể dừng lại việc lấy cắp?
Những phương pháp điều trị nào hiện có?
Nhứng phương pháp điều trị nào thì thích hợp cho tôi?
Tôi sẽ có thể dừng lại việc lấy cắp sau điều trị bao lâu?
Tôi vẫn sẽ cảm nhận được sự thôi thúc lấy cắp hay không sau điều trị?
Tôi cần điều trị thường xuyên như thế nào và trong bao lâu?
Người thân có thể giúp đỡ tôi được không?
Loại thuốc nào có thể giúp tôi?
Có tác dụng phụ gì của các loại thuốc đó không?
Tôi có vấn đề khác về sức khỏe. Vậy tôi có thể kiểm soát tốt nhất các vấn đề đó với nhau thế nào?
Tôi có thể tìm hiểu thêm thông tin vệ bệnh của mình ở ở trang web nào?

Cần lên danh sách câu hỏi về vấn đề của mình

Cần lên danh sách câu hỏi về vấn đề của mình

Để hiểu rõ các triệu chứng của người bệnh và chúng ảnh hưởng đến đời sống của người bệnh như thế nào, chuyên gia tâm lý có thể hỏi người bệnh:

Ở độ tuổi nào người bệnh cảm thấy sự thôi thúc lấy cắp bên trong người bệnh?
Những lời thôi thúc đó có lặp lại thường xuyên không?
Người bệnh từng bị bắt vì lấy cắp chưa?
Người bệnh hãy miêu tả cảm giác của người bệnh trước, trong và sau khi người bệnh lấy cắp thứ gì đó?
Người bệnh thường lấy cắp những thứ nào? Người bệnh có cần dùng nó hay không?
Người bệnh lấy cắp từ ai hay từ đâu?
Người bệnh sẽ làm gì với những thứ người bệnh lấy cắp được?
Có thứ gì đó đặc biệt dễ dẫn tới những thôi thúc lấy cắp này không?
Sự thôi thúc này ảnh hưởng cuộc sống người bệnh thế nào, bao gồm việc học, làm việc và cả những mối quan hệ?
Có người thân nào của người bệnh gặp rắc rối vì việc lấy cắp này hoặc có một vấn đề về tâm thần như trầm cảm, nghiện hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế? Nếu có, điều trị thế nào thì tốt nhất?
Người bệnh có dùng chất có cồn hay thuốc cấm nào không? Có thường xuyên không?
Người bệnh đã được điều trị vì vấn đề sức khỏe nào gần đây không?

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Chẩn đoán

Khi người bệnh quyết định tìm đến điều trị với những triệu chứng có thể là của chứng ăn cắp, họ có thể sẽ được đánh giá cả trên thể chất và tâm lý. Các bài kiểm tra thể chất có thể xác định được nếu có bất kỳ vấn đề gì dẫn đến triệu chứng của người bệnh.

Chứng ăn cắp được chẩn đoán dựa vào dấu hiệu và triệu chứng của người bệnh. Vì đây là một dạng của rối loạn kiểm soát, để giúp cho việc chẩn đoán, bác sĩ có thể:

Hỏi một số câu hỏi về sự thôi thúc và người bệnh cảm thấy thế nào?
Xem xét lại những hoàn cảnh mà dẫn đến hành vi lấy cắp của người bệnh.
Yêu cầu người bệnh trả lời bảng câu hỏi hoặc bảng tự đánh giá.

Tiêu chuẩn để chẩn đoán rối loạn này thường được các chuyên gia dựa theo “ Hướng dẫn chẩn đoán và thống kê rối loạn tâm thần” do Hiệp Hội Tâm Thần Mỹ xuất bản để chẩn đoán bệnh tâm thần.

Người bệnh không có khả năng để kháng cự lại sự thôi thúc lấy cắp những món đồ mà người bệnh không cần dùng đến.

Người bệnh cảm thấy căng thẳng ngay trước khi người bệnh thực hiện hành vi lấy cắp.
Người bệnh có cảm giác hài lòng, thích thú khi lấy cắp.
Hành vi trộm cắp không phải là một cách để người bệnh trả thù hay giả tỏa sự tức giận và nó không được thực hiện lúc người bệnh có ảo giác hay ảo tưởng.
Việc trộm cắp không liên quan đến rối loạn hành vi, một thể của chứng rối loạn lưỡng cực hay rối loạn nhân cách.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Điều trị

Mặc dù lo sợ, bị làm nhục hay ngại ngùng có thể là yếu tố cản trở người bệnh tìm đến điều trị cho chứng bệnh này; người bệnh vẫn cần phải có được sự giúp đỡ. Chứng ăn cắp rất khó để tự bản thân người bệnh vượt qua. Không có điều trị, chứng ăn cắp có thể diễn ra tiếp tục và liên tục không ngừng.

Điều trị chứng ăn cắp đặc biệt cần thuốc kết hợp liệu pháp tâm lý, đôi lúc cùng các nhóm tự các thành viên giúp nhau. Tuy nhiên, không có một tiêu chuẩn nào để điều trị bệnh này, và các nhà khoa học vẫn tiếp tục cố gắng tìm hiểu phương pháp nào là tối ưu nhất. Người bệnh có thể thủ một số cách điều trị để tìm xem phương pháp nào là tốt nhất cho người bệnh.

Thuốc

Đã có một vài nghiên cứu khoa học về cách sử dụng thuốc trị liệu tâm thần để điều trị chứng bệnh này.và không có một thuốc nào được FDA chứng nhận là thuốc để điều trị chứng ăn cắp. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể giúp ích, tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh và liệu người bệnh có rối loạn tâm thần nào khác không, ví dụ như trầm cảm hay rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Bác sĩ có thể chỉ định một đơn thuốc chống trầm cảm, đặc biệt là thuốc ức chế tái hấp thu seretonin có chọn lọc (SSRI). Một thuốc gây nghiện là hoạt chất đối kháng với opioid có thể làm

Liệu pháp tâm lý

Một hình thức trị liệu tâm lý được gọi là liệu pháp nhận thức hành vi giúp người bệnh xác định những hành vi không tốt, những phản ứng tiêu cực, những suy nghĩ thường hay gầy cảm thấy không hạnh phúc và thay thế chúng bằng những điều tích cực và tràn đầy niềm hạnh phúc. Liệu pháp nhận thức hành vi có thể bao gồm những kỹ thuật giúp người bệnh kiểm soát tốt những thôi thúc lấy cắp.

Gợi cảm xúc bí mật: trong kỹ thuật này người bệnh hình dung về hình ảnh của mình khi lấy cắp và sau đó người bệnh sẽ đối mặt với những hậu quả không mấy tốt đẹp, như là bị bắt.
Liệu pháp ác cảm: trong đó người bệnh áp dụng các kỹ thuật gây đau nhẹ, như là giữ hơi thở đến khi người bệnh cảm thấy khó chịu khi những cơn thôi thúc lấy cắp xuất hiện
Giảm cảm thụ có hệ thống: liệu pháp này áp dụng những kỹ thuật làm thư giãn và tưởng tượng bản thân đang kiểm soát được sự thôi thúc lấy cắp.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Phòng tránh tái phát

Chứng ăn cắp này thường dễ tái phát. Để tránh bị trở lại, hãy chắc chắn rằng người bệnh đã theo đúng phác đồ điều trị. Khi người bệnh cảm thấy có sự thôi thúc lấy cắp, liên hệ với chuyên gia tâm lý học hoặc tìm đến người đáng tin cậy hoặc của nhóm hỗ trợ người bệnh.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Lời khuyên của bác sĩ

Người bệnh có thể theo các bước sau để chăm sóc bản thân tốt nhất trong lúc được điều trị:

Tuân theo kế hoạc điều trị: uống thuốc và chú ý lịch trình từng phần của liệu pháp, cẩn thận tránh làm sai.
Tìm hiểu thêm: tìm hiểu thêm về chứng ăn cắp này để hiểu rõ hơn các yếu tố nguy cơ, điều trị và các tình huống dẫn đến hành vi phạm pháp.
Xem xét cái gì điều khiển người bệnh: xác định các tình hướng, ý nghĩ hay cảm giác mà dẫn đến những thôi thúc lấy cắp.
Điều trị vấn đề lạm dụng thuốc hay các vấn đề tâm thần khác: nghiên, trầm cảm, lo âu và stress có thể dẫn đến một vòng xoắn các hành vi xấu.
Tìm kiếm sự lành mạnh: có thể dẹp bỏ những thôi thúc lấy cắp trong lúc người bệnh chơi thể thao hay hoạt động tích cực.
Học cách kiểm soát stress và thư giãn.
Giữ tập trung vào mục tiêu: điều trị chứng ăn cắp này tốn nhiều thời gian, người bệnh nên cố gắng nghĩ về mục tiêu sẽ đạt được như dẹo bỏ được các rắc rối tài chính cũng như sự phạm pháp, và cải thiện được các mối quan hệ của mình.

Nếu người bạn quan tâm đang được điều trị chứng ăn cắp, hãy đảm bảo rằng bạn thật sự hiểu rõ chi tiết về kế hoạch điều trị và có những hành động để hỗ trợ kế hoạch thành công. Hãy tập trung vào một hay nhiều phần của liệu pháp để giúp người bệnh làm quen với những tình huống khởi phát sự thôi thúc bên trong buộc lấy cắp của họ. Phục hồi từ một rối loạn cưỡng chế là một thử thách, một cam kết dài hạn- cả cho người bị ảnh hưởng cũng như cho những người thân thiết của họ. Hãy đảm bảo người bệnh được quan tâm và hỗ trợ hết sức cả về thời gian, tinh thần và thể chất.

_____________________________