Người trưởng thành phát hiện mình bị ADHD

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – Rối loạn tăng động giảm chú ý) từ lâu được xem là một rối loạn phát triển thần kinh chủ yếu xuất hiện ở trẻ em. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu quốc tế gần đây cho thấy một tỷ lệ đáng kể người trưởng thành vẫn mang các triệu chứng ADHD, hoặc chỉ được chẩn đoán lần đầu ở tuổi trưởng thành. Sự thiếu nhận diện và hiểu biết về ADHD người lớn khiến nhiều người sống trong khó khăn suốt hàng chục năm mà không biết lý do. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận diện đúng bệnh lý, hiểu về chẩn đoán và phương pháp điều trị hiện đại đang được áp dụng tại trung tâm Hello Doctor.

Mục lục

• 1. ADHD ở người lớn: Không đơn giản là "đãng trí"
• 2. Triệu chứng điển hình và các biểu hiện đặc thù
• 3. Chẩn đoán ADHD người lớn: Không chỉ dựa vào bảng hỏi
• 4. Phân biệt ADHD với trầm cảm, lo âu, rối loạn nhân cách
• 5. Điều trị ADHD người lớn bằng thuốc: Các lựa chọn và lưu ý
• 6. TMS – Phương pháp không dùng thuốc hiệu quả tại Hello Doctor
• 7. Tư vấn tâm lý hành vi – Nền tảng điều trị ADHD người lớn lâu dài

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

1. ADHD ở người lớn: Không đơn giản là "đãng trí"

Trong khi ADHD ở trẻ em thường dễ nhận ra qua các hành vi tăng động, nghịch ngợm, mất tập trung rõ rệt, thì ADHD ở người lớn lại thường âm thầm hơn và dễ bị nhầm với những đặc điểm tính cách như lơ đãng, trì hoãn, hoặc dễ xúc động. Các nghiên cứu từ Mayo Clinic chỉ ra rằng khoảng 60% trẻ ADHD tiếp tục có triệu chứng ở tuổi trưởng thành, nhưng nhiều người trong số họ không bao giờ được chẩn đoán đúng.

ADHD người lớn có thể ảnh hưởng nặng nề đến công việc, mối quan hệ, khả năng học tập, kiểm soát tài chính và cảm xúc cá nhân. Tuy nhiên, do không có biểu hiện “ồn ào”, người bệnh dễ bị quy chụp là thiếu kỷ luật, yếu tâm lý hoặc lười biếng. Điều này khiến họ sống trong mặc cảm, dễ rơi vào trầm cảm thứ phát nếu không được can thiệp kịp thời.

2. Triệu chứng điển hình và các biểu hiện đặc thù

Các biểu hiện ADHD ở người lớn có thể chia thành 3 nhóm chính:

• Mất tập trung: khó duy trì sự chú ý, hay quên cuộc hẹn, mất đồ, không thể hoàn thành công việc đúng hạn, dễ xao nhãng giữa chừng.
• Bốc đồng: hay nói chen, quyết định vội vàng, tiêu xài không kiểm soát, hoặc hành động trước khi suy nghĩ.
• Bất ổn cảm xúc: dễ cáu gắt, khó kiểm soát stress, tâm trạng thay đổi thất thường.

Ví dụ, một nhân viên văn phòng 40 tuổi có thể than phiền rằng: "Tôi cứ định làm việc gì là lại quên mất mình đang định làm gì. Tôi cần danh sách việc cần làm mọi lúc, và ngay cả như vậy vẫn hay trễ hẹn". Đây là mô tả điển hình cho ADHD thể không tăng động ở người lớn.

Ngoài ra, bệnh nhân còn gặp các vấn đề phụ như mất ngủ, rối loạn ăn uống, nghiện công nghệ, hoặc nghiện chất (cà phê, nicotine, rượu). Những yếu tố này càng làm phức tạp việc chẩn đoán.

3. Chẩn đoán ADHD người lớn: Không chỉ dựa vào bảng hỏi

Chẩn đoán ADHD ở người lớn đòi hỏi phải đánh giá đa chiều, bao gồm:

• Phỏng vấn lâm sàng chi tiết: ghi nhận biểu hiện từ thời thơ ấu đến hiện tại.
• Bảng hỏi tiêu chuẩn hóa như ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale), nhưng không dùng như công cụ chẩn đoán duy nhất.
• Đánh giá chức năng: mức độ ảnh hưởng đến công việc, học tập, mối quan hệ.
• Tầm soát bệnh lý đi kèm như trầm cảm, lo âu, rối loạn lưỡng cực.

Tại Hello Doctor, quá trình chẩn đoán ADHD người lớn được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc tâm lý lâm sàng giàu kinh nghiệm. Quy trình đánh giá bao gồm 3–5 buổi gặp mặt trực tiếp hoặc trực tuyến, đảm bảo chẩn đoán chính xác và tránh nhầm lẫn.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

4. Phân biệt ADHD với trầm cảm, lo âu, rối loạn nhân cách

Một trong những khó khăn lớn nhất trong chẩn đoán ADHD ở người lớn là phân biệt với các rối loạn khác:

• Trầm cảm: bệnh nhân có thể mất tập trung, trì hoãn, nhưng nguyên nhân là do khí sắc thấp chứ không phải do ADHD.
• Rối loạn lo âu: thường xuyên căng thẳng khiến người bệnh khó tập trung, nhưng không có bốc đồng hoặc mất tổ chức như ADHD.
• Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD): cũng có biểu hiện cảm xúc bất ổn, nhưng thường đi kèm xung đột mối quan hệ, tự hủy hoại.

Việc chẩn đoán sai dẫn đến điều trị sai hướng, như dùng thuốc trầm cảm đơn thuần cho bệnh nhân ADHD, có thể không cải thiện hoặc thậm chí khiến tình trạng thêm nặng. Hello Doctor sử dụng mô hình chẩn đoán phân biệt dựa trên dữ liệu lâm sàng và hồ sơ phát triển cá nhân, hạn chế tối đa sai sót.

5. Điều trị ADHD người lớn bằng thuốc: Các lựa chọn và lưu ý

Điều trị bằng thuốc là một trong các phương pháp chính cho ADHD người lớn, bao gồm:

• Nhóm kích thích thần kinh trung ương (stimulants): methylphenidate, dexamphetamine – tác dụng mạnh nhưng có thể gây mất ngủ, tăng huyết áp.
• Thuốc không kích thích (non-stimulants): atomoxetine, guanfacine – ít tác dụng phụ hơn, an toàn hơn với bệnh nhân có tim mạch.
• Thuốc phối hợp điều trị rối loạn đi kèm: SSRI nếu bệnh nhân có trầm cảm hay lo âu.

Tại Hello Doctor, việc sử dụng thuốc được cá nhân hóa dựa trên đặc điểm sinh học, tiền sử bệnh lý và mức độ đáp ứng. Một số trường hợp có thể được chỉ định thuốc tan trong nước, không màu không mùi không vị, dùng cho bệnh nhân từ chối uống thuốc hoặc không hợp tác – đặc biệt hữu ích trong trường hợp bệnh nhân trưởng thành chống đối điều trị.

6. TMS – Phương pháp không dùng thuốc hiệu quả tại Hello Doctor

TMS (Transcranial Magnetic Stimulation – kích thích từ xuyên sọ) là một phương pháp điều trị không xâm lấn, đã được FDA Hoa Kỳ phê duyệt cho trầm cảm, và đang được áp dụng nghiên cứu rộng rãi cho ADHD.

Tại Hello Doctor, TMS được áp dụng cho:

• Bệnh nhân trưởng thành không dung nạp thuốc.
• Bệnh nhân có phản ứng phụ với stimulant.
• Trường hợp muốn giảm lệ thuộc vào thuốc lâu dài.

Liệu trình điều trị TMS kéo dài khoảng 4–6 tuần, mỗi tuần 3–5 buổi. Nhiều bệnh nhân sau 15–20 buổi đã ghi nhận sự cải thiện rõ rệt về khả năng tập trung, giảm bốc đồng, cải thiện chất lượng giấc ngủ và năng lượng làm việc.

7. Tư vấn tâm lý hành vi – Nền tảng điều trị ADHD người lớn lâu dài

Dù có dùng thuốc hay TMS, trị liệu tâm lý hành vi (CBT) vẫn là yếu tố không thể thiếu trong điều trị ADHD người lớn. CBT giúp:

• Hiểu rõ cơ chế của ADHD và giảm cảm giác tự trách bản thân.
• Rèn luyện kỹ năng tổ chức, quản lý thời gian, ưu tiên công việc.
• Giảm xung đột trong mối quan hệ gia đình, công việc.
• Tăng khả năng duy trì điều trị và phòng ngừa tái phát.

Hello Doctor có đội ngũ chuyên gia tâm lý chuyên về ADHD người lớn, với các chương trình trị liệu cá nhân và nhóm linh hoạt (trực tiếp và trực tuyến). Các buổi trị liệu còn hỗ trợ xây dựng thói quen lành mạnh: giấc ngủ, thể dục, giảm sử dụng thiết bị số – yếu tố quan trọng trong kiểm soát ADHD.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Trị liệu TMS tại Hello Doctor

App quản lí cảm xúc

_____________________________

Kết luận

ADHD ở người lớn không phải là “bản tính cá nhân” mà là một rối loạn phát triển thần kinh hoàn toàn có thể điều trị được nếu được phát hiện đúng. Tại Hello Doctor, phương pháp chẩn đoán chuyên sâu, phác đồ cá nhân hóa, liệu pháp TMS hiện đại và đội ngũ tâm lý – y khoa giàu kinh nghiệm đã giúp nhiều bệnh nhân trưởng thành lấy lại sự tập trung, kiểm soát cảm xúc và xây dựng lại cuộc sống ổn định. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp khó khăn tương tự, hãy chủ động tìm hiểu và thăm khám – càng sớm, hiệu quả càng cao.