Viêm ruột

Viêm ruột là tình trạng viêm xảy ra ở cuối ruột non hoặc ruột già. Bệnh viêm ruột nếu không được điều trị có thể gây suy nhược cơ thể, thậm chí là dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.

1. Bệnh viêm ruột là gì

2. Triệu chứng của bệnh viêm ruột

• Khi nào cần gặp bác sĩ

3. Nguyên nhân gây ra bệnh viêm ruột

• Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm ruột

4. Tác hại của bệnh viêm ruột

5. Điều trị bệnh viêm ruột

• Chẩn đoán
• Điều trị

6. Phòng chống bệnh viêm ruột

7. Bác sĩ điều trị

8. Chia sẻ từ bệnh nhân

1. Bệnh viêm ruột là gì?

Bệnh viêm ruột (tên tiếng Anh là Inflammatory Bowel Disease - IBD) là một thuật ngữ dùng để mô tả các rối loạn liên quan đến tình trạng viêm mạn tính của đường tiêu hóa. Bệnh viêm ruột gồm 2 dạng:

- Viêm loét đại tràng: Tình trạng này gây viêm và loét kéo dài lớp niêm mạc của đại tràng và trực tràng.

- Bệnh Crohn: Dạng bệnh này được đặc trưng bởi tình trạng viêm của lớp niêm mạc đường tiêu hóa, thường ăn sâu vào các lớp của thành ruột.

Cả hai dạng viêm loét đại tràng và bệnh Crohn thường gây ra tiêu chảy nặng, đau bụng, mệt mỏi và sụt cân cho người bệnh.

2. Dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh viêm ruột

Triệu chứng của bệnh viêm ruột có thể khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm và nơi nó xảy ra. Các triệu chứng có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng. Các thời kỳ bệnh cấp tính thường xen kẽ với các thời kỳ thuyên giảm.

Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến đối với cả bệnh Crohn và viêm loét đại tràng bao gồm:

• Triệu chứng tiêu chảy
• Sốt và mệt mỏi
• Bị đau bụng và chướng bụng
• Có máu trong phân 
• Giảm cảm giác ngon miệng
• Sụt cân không rõ nguyên nhân

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Đến khám bác sĩ nếu bạn có những thay đổi trong thói quen đi tiêu hoặc nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng nào của bệnh viêm ruột. Mặc dù bệnh viêm ruột thường không gây tử vong ngay lập tức, nhưng đó là căn bệnh nghiêm trọng mà trong một số trường hợp có thể gây ra các biến chứng đe dọa mạng sống của người bệnh. 

Bác sĩ tham vấn thông tin:

✍ Các bác sĩ Tiêu Hoá Hello Doctor

☎ Gọi Bác sĩ - 19001246

3. Nguyên nhân gây ra bệnh viêm ruột

Nguyên nhân của bệnh viêm ruột vẫn chưa được biết rõ. Trước đây, người ta cho rằng viêm ruột là do chế độ ăn uống và tình trạng căng thẳng gây ra. Nhưng hiện nay các bác sĩ đã chứng minh được rằng các yếu tố này có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng nhưng không gây ra bệnh.

Nguyên nhân có thể là do hệ thống miễn dịch hoạt động kém chức năng. Khi hệ miễn dịch cố gắng chống lại vi khuẩn hoặc virus xâm nhập, chúng hoạt động bất thường gây ra phản ứng miễn dịch tấn công các tế bào đường tiêu hóa. Di truyền cũng đóng một vai trò quan trọng, một số nghiên cứu cho thấy bệnh thường gặp hơn ở những người có thành viên trong gia đình mắc bệnh. 

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm ruột

Bạn có thể dễ mắc phải bệnh viêm ruột khi có một số yếu tố nguy cơ như sau:

- Tuổi tác: Hầu hết những người bị bệnh viêm ruột được chẩn đoán ở độ tuổi trước 30. Nhưng một số người phát bệnh khi họ đã 50 hoặc 60 tuổi.

- Chủng tộc hoặc sắc tộc: Mặc dù người da trắng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất, nhưng bệnh vẫn có thể xảy ra ở bất kỳ chủng tộc nào. 

- Tiền sử gia đình: Bạn có nguy cơ cao hơn nếu có người thân - chẳng hạn như cha mẹ, anh chị em ruột hay con cái - mắc bệnh.

- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất trong việc phát triển thành bệnh Crohn.

- Thuốc kháng viêm không steroid: Chúng bao gồm ibuprofen, naproxen natri, diclofenac natri và các loại khác. Những thuốc này có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh hoặc làm trầm trọng thêm ở những người đã có bệnh viêm ruột.

- Môi trường sống: Nếu bạn sống trong các nước công nghiệp hóa, bạn có nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn. Do đó, các yếu tố môi trường, bao gồm chế độ ăn nhiều chất béo hoặc thức ăn tinh chế, có thể đóng một vai trò quan trọng. Những người sống ở vùng khí hậu phía Bắc cũng có nguy cơ cao.

Hình ảnh về tình trạng viêm ruột

4. Tác hại và biến chứng của bệnh viêm ruột

Viêm ruột tuy không đe dọa tính mạng của người bệnh ngay lập tức nhưng nếu không được điều trị kịp thời thì có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Viêm loét đại tràng và bệnh Crohn có một số biến chứng chung và những biến chứng đặc trưng cho từng bệnh. Các biến chứng có thể gặp ở cả 2 dạng bệnh bao gồm:

- Ung thư đại tràng: Mắc bệnh viêm ruột làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Bạn có thể tầm soát ung thư đại tràng bằng biện pháp nội soi đại tràng ở những người không có bệnh viêm ruột sau mỗi 10 năm bắt đầu từ tuổi 50. Hỏi bác sĩ xem liệu bạn có cần phải làm xét nghiệm này sớm hơn và thường xuyên hơn hay không.

- Viêm khớp, viêm da hoặc mắt: Một số rối loạn nhất định, bao gồm viêm khớp, tổn thương da và viêm màng bồ đào, có thể xảy ra trong thời gian bùng phát bệnh.

- Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc điều trị bệnh viêm ruột có liên quan đến nguy cơ phát triển một số loại ung thư nhất định. Corticosteroid có thể liên quan đến nguy cơ loãng xương, huyết áp cao và các tình trạng khác.

- Viêm xơ hóa đường mật nguyên phát: Trong bệnh cảnh này, viêm gây ra các vết sẹo bên trong ống mật, dẫn đến hẹp đường mật và dần dần gây tổn thương gan.

- Cục máu đông: Bệnh viêm ruột làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối trong tĩnh mạch và động mạch.

Các biến chứng của bệnh Crohn có thể bao gồm:

- Tắc ruột: Bệnh Crohn tác động đến toàn bộ độ dày thành ruột. Theo thời gian, thành ruột sẽ dày lên và hẹp, làm hạn chế sự lưu thông của các chất tiêu hóa. Bạn có thể sẽ đượcyêu cầu phẫu thuật để cắt bỏ phần ruột bị bệnh.

- Suy dinh dưỡng: Tiêu chảy, đau bụng và co thắt có thể gây khó khăn để ăn hoặc cho ruột hấp thụ đủ chất dinh dưỡng để nuôi dưỡng cơ thể. Bệnh thiếu máu do thiếu sắt hoặc thiếu vitamin B12 cũng thường gặp ở những người bị bệnh viêm ruột.

- Loét ruột: Tình trạng viêm mạn tính có thể gây ra các vết loét ở bất cứ nơi nào trên đường tiêu hóa, bao gồm miệng và hậu môn, và trong vùng đáy chậu.

- Dò ruột: Đôi khi các vết loét có thể lan rộng ăn sâu qua thành ruột, tạo ra một lỗ dò - một thông thương bất thường giữa các bộ phận cơ thể khác nhau. Các đường dò gần hoặc xung quanh vùng hậu môn là phổ biến nhất. Trong một số trường hợp, lỗ dò có thể bị nhiễm trùng và hình thành áp xe.

- Nứt hậu môn: Đây là một vết rách nhỏ trong mô vùng hậu môn hoặc da xung quanh hậu môn, nơi mà nhiễm trùng có thể xảy ra. Nó khiến người bệnh đau rát khi đi tiêu và có thể hình thành lỗ dò quanh hậu môn.

Các biến chứng của viêm loét đại tràng có thể bao gồm:

- Phình đại tràng nhiễm độc: Viêm loét đại tràng có thể làm đại tràng dãn rộng nhanh chóng và sưng lên, tình trạng nghiêm trọng này được gọi là phình đại tràng nhiễm độc.

- Thủng ruột: Phổ biến nhất là do phình đại tràng nhiễm độc, nhưng cũng có thể xảy ra do chính nguyên nhân viêm loét đại tràng.

- Mất nước nặng: Tiêu chảy nhiều có thể dẫn đến mất nước.

5. Các phương pháp điều trị bệnh viêm ruột

Chẩn đoán

Bác sĩ chỉ chẩn đoán bệnh viêm ruột sau khi đã loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của bạn. Để giúp chẩn đoán xác định, bạn có thể được thực hiện một hoặc nhiều các xét nghiệm và thủ thuật dưới đây:

Xét nghiệm máu

- Xét nghiệm thiếu máu hoặc nhiễm trùng: Bác sĩ của bạn có thể đề nghị các xét nghiệm máu để kiểm tra thiếu máu - một tình trạng trong đó không đủ số lượng tế bào hồng cầu để mang oxy vào mô của bạn - hoặc để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virus.

- Tìm máu ẩn trong phân: Bạn có thể cần phải cung cấp một mẫu phân để bác sĩ có thể tìm máu ẩn trong phân.

Phương pháp nội soi

- Nội soi đại tràng: Thủ thuật này cho phép bác sĩ thấy được toàn bộ đại tràng bằng cách sử dụng một ống mỏng, mềm dẻo, có đèn kèm gắn máy quay. Trong quá trình nội soi, bác sĩ cũng có thể lấy mẫu nhỏ mô (sinh thiết) để đem đi xét nghiệm. Đôi khi một mẫu mô có thể giúp xác định chẩn đoán.

- Nội soi trực tràng ống mềm: Bác sĩ của bạn sử dụng một ống mỏng, mềm dẻo, có đèn để kiểm tra trực tràng và sigmoid, phần cuối cùng của đại tràng. Nếu đại tràng bị viêm nặng, bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm này thay vì phương pháp nội soi đại tràng.

- Nội soi đường tiêu hóa trên: Trong thủ thuật này, bác sĩ sử dụng một ống mỏng, mềm dẻo và có đèn để kiểm tra thực quản, dạ dày và phần đầu của ruột non (tá tràng). Mặc dù các khu vực này rất hiếm gặp bệnh Crohn, nhưng phương pháp này có thể được khuyến cáo nếu bạn bị buồn nôn và nôn, chán ăn hoặc đau vùng bụng trên.

- Nội soi viên nang: Phương pháp này đôi khi được sử dụng để giúp chẩn đoán bệnh Crohn vùng ruột non. Bạn sẽ nuốt một viên nang trong đó chứa một máy quay nhỏ. Các hình ảnh sẽ được truyền đến một máy ghi đeo trên thắt lưng của bạn, sau đó viên nang sẽ thải ra ngoài qua phân mà không gây đau đớn. Bạn vẫn có thể cần nội soi sinh thiết để chẩn đoán xác định bệnh Crohn.

- Nội soi ruột non bằng bóng đơn: Đối với thủ thuật này, dụng cụ nội soi được sử dụng kết hợp với một thiết bị được gọi là overtube. Phương pháp cho phép bác sĩ có thể nhìn sâu hơn vào ruột non nơi mà nội soi thông thường không tiếp cận được. Kỹ thuật này rất hữu ích khi phương pháp Nội soi viên nang cho thấy những bất thường nhưng chưa rõ chẩn đoán.

Phương pháp hình ảnh

- Chụp X-quang: Nếu bạn có các triệu chứng nặng nề, bác sĩ có thể chụp X-quang vùng bụng để loại trừ các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như thủng ruột.

- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Bạn có thể chụp cắt lớp vi tính - một kỹ thuật X-quang đặc biệt cung cấp nhiều chi tiết hơn so với chụp X-quang thông thường. Phương pháp này giúp nhìn thấy toàn bộ ruột cũng như các mô quanh ruột. Chụp cắt lớp vi tính ruột non là một kỹ thuật giúp cung cấp hình ảnh ruột non tốt hơn. Xét nghiệm này đã thay thế chụp X-quang cản quang ở nhiều trung tâm y tế.

- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Máy chụp cộng hưởng từ sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh chi tiết về các cơ quan và mô. Kỹ thuật này đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá lỗ dò quanh vùng hậu môn hoặc ruột non. Không giống như chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ không có bức xạ điện từ.

Điều trị

Mục tiêu của điều trị bệnh viêm ruột là giảm tình trạng viêm gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của bạn. Trong vài trường hợp, điều trị không chỉ làm giảm triệu chứng mà còn duy trì tác dụng lâu dài và giảm nguy cơ biến chứng. Điều trị bệnh viêm ruột thường bao gồm liệu pháp dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

Thuốc kháng viêm

Thuốc kháng viêm thường là bước đầu tiên trong điều trị bệnh viêm ruột. Thuốc chống viêm bao gồm corticosteroid và aminosalicylates. Loại thuốc sẽ được bác sĩ chỉ định tùy thuộc vào phần ruột bị tổn thương.

Thuốc ức chế hệ miễn dịch

Những thuốc này hoạt động theo nhiều cách để ngăn chặn phản ứng miễn dịch bằng cách phóng thích các hoạt chất gây viêm trong lớp niêm mạc ruột. Đối với một số người, phối hợp thuốc sẽ đạt hiệu quả hơn so với điều trị đơn độc.

Kháng sinh

Thuốc kháng sinh có thể được sử dụng phối hợp với các loại thuốc khác hoặc khi nhiễm trùng là một mối lo ngại - ví dụ như trong trường hợp bệnh Crohn vùng hậu môn. 

Các loại thuốc và chất bổ sung khác

Ngoài việc kiểm soát chứng viêm, một số loại thuốc có thể giúp làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng, nhưng hãy trao đổi với bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc không kê toa nào. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ có thể đề nghị một hoặc nhiều thuốc sau đây:

• Thuốc chống tiêu chảy: Bổ sung chất xơ - chẳng hạn như bột psyllium hoặc methylcellulose - có thể giúp giảm tiêu chảy nhẹ đến vừa phải. Đối với tiêu chảy nặng hơn, loperamide có thể có hiệu quả.
• Thuốc giảm đau: Đối với đau nhẹ, bác sĩ có thể khuyên bạn dùng acetaminoph. Tuy nhiên, ibuprofen, naproxen natri và diclofenac sodiu có thể sẽ làm cho các triệu chứng cũng như tình trạng bệnh của bạn càng tệ hơn.
• Bổ sung sắt: Nếu bạn bị chảy máu đường ruột mạn tính, bạn có thể bị thiếu máu do thiếu sắt và cần được bổ sung sắt.
• Bổ sung canxi và vitamin D: Thuốc Steroid trong điều trị bệnh Crohn có thể làm tăng nguy cơ loãng xương, vì vậy bạn cần phải bổ sung canxi cùng với vitamin D.

Hỗ trợ dinh dưỡng

Bác sĩ có thể đề nghị một chế độ ăn đặc biệt thông qua ống dẫn thức ăn hoặc nuôi ăn qua đường tĩnh mạch để điều trị bệnh viêm ruột. Hỗ trợ này có thể giúp cải thiện dinh dưỡng toàn bộ cơ thể và cho phép ruột được nghỉ ngơi tạo thuận lợi giảm viêm trong thời gian ngắn.

Nếu bạn có chỗ hẹp hoặc tắc nghẽn trong ruột, bác sĩ có thể đề nghị một chế độ ăn ít chất xơ. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ thức ăn không tiêu hóa bị kẹt trong phần hẹp của ruột và dẫn đến tắc nghẽn.

Phẫu thuật

Nếu đã thay đổi chế độ ăn và lối sống, áp dụng các liệu pháp dùng thuốc, hoặc các cách điều trị khác mà không làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật.

- Phẫu thuật trong viêm loét đại tràng. Phẫu thuật có thể điều trị hết viêm loét đại tràng. Nhưng điều này đồng nghĩa với việc cắt bỏ toàn bộ đại tràng và trực tràng.

• Trong hầu hết trường hợp, một phẫu thuật được gọi là nối hồi tràng - hậu môn được bác sĩ thực hiện. Bác sĩ sẽ tạo hình một túi ở đoạn cuối ruột non. Túi này sau đó được nối trực tiếp vào hậu môn, cho phép người bệnh có thể bài tiết phân tương đối bình thường.
• Một số trường hợp không thể thực hiện nối hồi tràng - hậu môn. Thay vào đó, các bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo ra một lỗ vĩnh viễn trên bụng, qua đó phân được đưa vào một túi đựng.

- Phẫu thuật trong bệnh Crohn: Có đến một nửa số người mắc bệnh Crohn trải qua ít nhất một lần mổ. Tuy nhiên, phương pháp này không chữa được bệnh Crohn.

• Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ cắt bỏ đoạn ruột bị tổn thương và sau đó nối lại các phần ruột lành với nhau. Phẫu thuật cũng được áp dụng để đóng các lỗ dò và rò rỉ áp xe.
• Những lợi ích của phẫu thuật trong bệnh Crohn thường là tạm thời. Bệnh thường tái phát, thường xuyên xảy ra ở vùng mô tái kết nối. Phương pháp tốt nhất là theo dõi sau phẫu thuật bằng thuốc để giảm nguy cơ tái phát.

6. Phòng chống bệnh viêm ruột

Bệnh viêm ruột không chỉ ảnh hưởng đến bạn về thể chất – mà còn tác động lên đời sống tinh thần. Nếu các dấu hiệu và triệu chứng nghiêm trọng, cuộc sống của bạn có thể xoay quanh việc ra vào nhà vệ sinh. Ngay cả khi các triệu chứng của bạn ở mức độ nhẹ, cũng sẽ có những khó khăn nhất định để hòa nhập vào cộng đồng. Tất cả những yếu tố này có thể thay đổi cuộc sống của bạn và thậm chí dẫn đến trầm cảm. Đây là một số điều bạn có thể làm:

- Hiểu rõ về bệnh: Một trong những cách tốt nhất để kiểm soát bệnh là tìm hiểu càng nhiều càng tốt về bệnh viêm ruột. 

- Tham gia trao đổi kinh nghiệm với những người cùng mắc bệnh để hiểu rõ hơn về bệnh và tránh những sai lầm mà những người bệnh khác cũng từng mắc phải.

- Trao đổi với bác sĩ chuyên khoa: Một số người tìm thấy sự hữu ích khi tham khảo ý kiến một chuyên gia sức khỏe tâm thần - những người hiểu rõ về bệnh viêm ruột cũng như những khó khăn tinh thần nó có thể gây ra.

Viêm ruột mặc dù là một căn bệnh khó chữa trị, nhưng nếu bạn tuân thủ đúng phác đồ điều trị và phòng tránh tái phát tốt, bạn hoàn toàn có thể khỏe mạnh trở lại. Để đặt khám với các bác sĩ của Hello Doctor, bạn có thể liên hệ theo số điện thoại 1900 1246.