Giãn đồng tử là biểu hiện của bệnh gì, có nguy hiểm không

Chào bác sĩ, tôi là Thảo, năm nay 28 tuổi. Tôi có một thắc mắc đó là không biết nếu bị giãn đồng tử thì có nguy hiểm không, và giãn đồng tử thường xuất hiện ở những bệnh nào. Rất mong bác sĩ sẽ giải đáp giúp cho tôi. Cảm ơn bác sĩ.

Trả lời:

Chào bạn Thảo, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về cho chúng tôi. Câu hỏi của bạn cũng là vấn đề đang được rất nhiều người quan tâm, chúng tôi sẽ giải đáp câu hỏi của bạn qua những thông tin sau:

1. Giãn đồng tử là gì
2. Nguyên nhân gây ra giãn đồng tử
3. Khi nào nên đi khám bác sĩ?
4. Điều trị giãn đồng tử

1. Giãn đồng tử là gì?

Đồng tử hay con ngươi khi nhìn bằng mắt thường có dạng hình tròn màu đen trong mắt. Chúng có nhiệm vụ thu thập ánh sáng và hình ảnh, sau đó truyền tín hiệu đến võng mạc để giúp ta nhìn thấy được. Đồng tử giãn ra hoặc mở rộng hơn là phản ứng điển hình nhằm đáp ứng với tình trạng giảm ánh sáng bên ngoài.

Thỉnh thoảng đồng tử giãn ra không phải do mức độ ánh sáng bên ngoài, thậm chí đồng tử vẫn mở to trong môi trường có ánh sáng đầy đủ, bác sĩ gọi tình trạng này là giãn đồng tử. Trái ngược với giãn đồng tử là co đồng tử (khi đồng tử thu lại nhỏ hơn). 

2. Nguyên nhân gây ra giãn đồng tử

Giãn đồng tử có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như:

Thuốc đối phó giao cảm (hay thuốc kháng phó giao cảm)

Đây là thuốc ức chế hoạt động dẫn truyến các hoạt chất đến mắt làm dãn cơ và tuyến ở mắt. Thuốc này khiến cho đồng tử bị giãn, ngoài ra còn gây táo bón, khô miệng, và giảm đổ mồ hôi.

Đây là loại thuốc thường thấy trong nhiều toa thuốc. Nếu giãn đồng tử gây ra do thuốc đang dùng thì bạn có thể bị mờ mắt, choáng váng. Một khi ngưng các thuốc này thì đồng tử sẽ hoạt động trở lại bình thường.

Chấn thương mắt

Chấn thương mắt như những vật nhọn đâm vào có thể làm phá hủy dây thần kinh điều khiển đồng tử và mống mắt, phần tạo sắc tố mắt bị tổn thương. Điều này có thể ảnh hưởng đến phản ứng của đồng tử khi tình trạng ánh sáng môi trường bên ngoài thay đổi. Các triệu chứng khác có thể xuất hiện đa dạng tùy thuộc vào nguyên nhân gây chấn thương mắt.

Tăng nồng độ Oxy - tocin

Tăng nồng độ Oxy - tocin trong máu có thể dẫn đến giãn đồng tử tạm thời từ nhẹ đến trung bình. Oxy - tocin được phóng thích khi tập thể dục, vận động hay trong các hoạt động xã hội khác. Đồng thời, đây còn là một hoạt chất quan trọng trong thai kì. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi tăng Oxy - tocin có thể làm tăng phản ứng với khuôn mặt. 

Thuốc

Việc sử dụng những thuốc có chứa co-ca-in, thuốc mê, gây ảo giác hay tinh thể metham- phe - ta - mine có thể gây giãn đồng tử. Thuốc gây ảo giác ảnh hưởng lên thụ thể ở não có thể dẫn đến giãn đồng tử. Còn những chất kích thích như co-ca-in làm tăng nồng độ se-ro-to-nin trong máu gây ra ảnh hưởng tương tự cho mắt. Nhưng những biến chứng nguy hiểm của việc sử dụng những thuốc này bao gồm:

• Suy yếu hệ miễn dịch
• Buồn nôn
• Loạn nhịp tim
• Phá hủy gan
• Rối loạn hành vi
• Nghiện

Mức độ sử dụng các thuốc trên sẽ quyết định độ nặng của các biến chứng này.

Giãn đồng tử một bên từng đợt lành tính (BEUM)

Đây là tình trạng giãn tạm thời một bên đồng tử, thường kèm theo đau đầu nhẹ, đau mắt, nhạy cảm ánh sáng, nhìn mờ... các triệu chứng xuất hiện thành từng đợt. Ở một số trường hợp, BEUM cũng xảy ra trong lúc bị đau nửa đầu. BEUM không phải là tình trạng cấp cứu nhưng bác sĩ cần khám kĩ mắt và hệ thần kinh để loại trừ những bệnh cảnh cấp cứu khác.

Bệnh lí thần kinh sọ

Đây là bệnh liên quan đến sự phá hủy của các dây thần kinh đi đến mắt, trong đó có dây thần kinh vận động ở mắt giúp co và giãn đồng tử. Do đó gây giãn đồng tử bất thường. Bệnh này có thể ảnh hưởng cả 2 mắt và thường gây giảm thị lực.

Chấn thương sọ não hay tổn thương não

Chấn thương sọ não gây tăng áp lực nội sọ, điều này gây ảnh hưởng đến mắt. Những kiểu gây tổn thương não điển hình bao gồm chấn thương, khối u não hay đột quỵ. Thông thường kiểu tổn thương này chỉ ảnh hưởng lên một mắt. 

Thuốc làm giãn đồng tử 

Bác sĩ tổng quát hay bác sĩ nhãn khoa thỉnh thoảng sẽ đưa chất làm giãn đồng tử vào mắt nhằm kiểm tra phần võng mạc và khám những cấu trúc sâu bên trong mắt. Việc khám mắt hằng năm cần được thực hiện và khuyến khích ở người bị tăng huyết áp và tiểu đường. Bác sĩ còn dùng thuốc giãn đồng tử để làm giảm sự co thắt gây đau ở cơ thể mi của mắt.

Sự giãn đồng tử do thuốc thường kéo dài từ 4-8 tiếng. Trong một vài trường hợp có thể kéo dài 24 tiếng. Trong khi đồng tử bị dãn thì mắt bạn tạm thời khá nhạy cảm với ánh sáng. Ngoài ra giãn đồng tử hiếm khi ảnh hưởng lên những nơi khác trên cơ thể.

3. Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Nếu bạn để ý thấy mắt thường xuyên giãn con ngươi ngay cả khi trời sáng thì hãy đến khám bác sĩ tổng quát hay bác sĩ nhãn khoa. Và bạn cũng cần để ý nếu thấy đồng tử một bên dãn to hơn bên còn lại thì cần báo với bác sĩ, họ sẽ giúp bạn tìm nguyên nhân gây bất thường đồng tử 2 bên mắt.

4. Điều trị giãn đồng tử

Chẩn đoán

Bác sĩ sẽ xem xét kĩ các triệu chứng và tiền căn bệnh lí của bạn. Họ sẽ muốn biết thêm về những thuốc bạn đang dùng hay có chấn thương nào xảy ra trong thời gian gần đây không.

Bác sĩ sẽ khám thị lực bao gồm cả test thị lực và test đánh giá hoạt động cơ mắt. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể làm xét nghiệm máu để loại trừ những bệnh lí khác.

Một số xét nghiệm giúp tầm soát và tìm nguyên nhân:

• Xét nghiệm máu tìm chất gây nghiện
• CT scanner, MRI não,….

Điều trị

Những cách sau sẽ giúp bạn xoay sở với những triệu chứng của giãn đồng tử: 

• Tránh ánh nắng chiếu vào trực tiếp
• Không nên lái xe vào ban ngày
• Đeo kính mát được khuyên dùng bởi bác sĩ nhãn khoa trong môi trường có đầy ánh sáng
• Tránh đọc sách báo quá gần mắt

Việc điều trị giãn đồng tử còn tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Bác sĩ của bạn có thể khuyến nghị dùng kính sát tròng có chức năng chắn ánh sáng hoặc kính mát chống nhạy cảm ánh sáng trong quá trình điều trị. Thậm chí trong một số trường hợp có thể cần phẫu thuật. Do đó việc xác định nguyên nhân gây giãn đồng tử khá quan trọng, từ đó có thể đưa ra phương pháp điều trị chính xác.

Nếu tình trạng giãn đồng tử kéo dài không giảm thì bạn nên đến khám bác sĩ nhãn khoa hoặc bác sĩ tổng quát. Những nguyên nhân nền gây bệnh có thể từ nhẹ đến nặng, ví dụ như do thuốc hoặc những tình huống nặng như chấn thương, tổn thương sọ não. Bệnh sẽ hồi phục càng nhanh nếu chẩn đoán nguyên nhân càng sớm.

Bạn Thảo thân mến, như những gì chúng tôi đã chia sẻ có thể thấy, giãn đồng tử không phải lúc nào cũng nguy hiểm, tuy nhiên khi tình trạng giãn dồng tử diễn ra thường xuyên thì nên đi khám bác sĩ. Hy vọng những thông tin chúng tôi cung cấp sẽ hữu ích cho bạn. Để hẹn khám bác sĩ, bạn có thể đặt khám bác sĩ Hello Doctor chúng tôi theo số điện thoại: 1900 1246, chúng tôi luôn sẵn lòng được hỗ trợ cho bạn.

Cảm ơn bạn đã quan tâm!