Liệu pháp điều trị HIV ART - cơ chế tác động của thuốc ARV
Những người sống chung với HIV/AIDS hiện nay có thể kéo dài và cải thiện chất lượng cuộc sống bằng liệu pháp điều trị kháng virus, hay còn gọi là ART. ART là liệu pháp điều trị sử dụng các thuốc kháng virus, hay còn gọi là thuốc ARV. Các thuốc ARV này có tác dụng làm chậm sự nhân lên của HIV trong cơ thể và làm chậm giai đoạn HIV tiến triển sang AIDS.
- Thuốc ARV là gì
- Cơ chế tác động của thuốc ARV
- Mục đích của việc điều trị bằng thuốc ARV
- Các nguyên tắc điều trị bằng ARV
- Khi nào thì bắt đầu điều trị bằng ARV
- Làm thế nào để biết cơ thể đang đáp ứng với liệu pháp điều trị
- Tác dụng phụ của thuốc ARV
Gọi điện Tư vấn và Hẹn khám Bác sĩ: 19001246
Bảo mật danh tính hoàn toàn!
1. Thuốc ARV là gì?
ARV - viết tắt của Antiretroviral - là một loại thuốc được điều chế nhằm làm giảm sự sinh sôi nảy nở của HIV trong cơ thể, do đó làm tăng khả năng miễn dịch và giảm khả năng mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội.
Nếu việc điều trị ARV hiệu quả có thể làm chậm sự tiến triển của AIDS trong nhiều năm, làm giảm nguy cơ lây truyền và làm tăng chất lượng sống của người nhiễm HIV/AIDS. Thuốc ARV được khuyến khích sử dụng kết hợp để ngăn ngừa tình trạng kháng thuốc.
Các nhóm thuốc ARV:
- Thuốc ức chế men sao chép ngược nucleoside và nucleotide (NRTI)
- Thuốc ức chế men sao chép ngược không phải là nucleoside (NNRTI)
- Thuốc ức chế men protease (PI)
- Thuốc ức chế hòa màng/xâm nhập
- Thuốc ức chế men tích hợp
Trong đó, ba nhóm đầu tiên (NRTI, NNRTI, PI) là có sẵn và được sử dụng phố biến tại Việt Nam. Hai nhóm thuốc còn lại mới hơn, rất đắt tiền và hiện chưa có ở Việt Nam. Tuy ở nước ta có ít thuốc hơn, nhưng những loại thuốc đó có hiệu lực và gần giống với các thuốc điều trị trong phác đồ bậc một ở một số nước phát triển.
_____________________________
HELLO DOCTOR - MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG
_____________________________
2. Cơ chế tác động của thuốc ARV
Các loại thuốc ARV tác động vào các giai đoạn khác nhau của quá trình sao chép virus. Các loại thuốc ức chế men sao chép ngược ngăn cản men sao chéo ngược từ việc tạo DNA từ RNA virus và do đó ngăn cản tế bào bị nhiễm HIV.
- NRTI tác động vào quá trình bằng cách cản trở tạo DNA.
- NNRTI tác động vào quá trình bằng cách cản trở trực tiếp men sao chép ngược.
Thuốc ức chế men Protease tác động vào giai đoạn cuối của vòng đời virus, khi đó virus được sản xuất ra sẽ bị bất hoạt và không thể gây nhiễm tế bào mới.
Thuốc ức chế hòa màng/xâm nhập giúp ngăn chặn HIV xâm nhập vào các tế bào khỏe mạnh ngay từ đầu, có 2 loại:
- Enfuvirtide (Fuzeo, ức chế hòa màng)
- Mariviroc (Selzentry hoặc Celsentri, CCR5 ức chế đồng thụ thể)
- Một số loại khác đang được thử nghiệm để phê duyệt.
Thuốc ức chế tích hợp, Raltegravir (Isentress) được chấp nhận sử dụng tại các nước phương tây từ năm 2007.
Xem thêm: Điều trị bệnh nhiễm HIV bằng thuốc ARV như thế nào?
3. Mục đích của việc điều trị bằng liệu pháp ART
Thông qua hoạt động của ARV ức chế sự nhân lên của HIV, số lượng virus trong huyết tương càng giảm và duy trì mức độ giảm càng lâu càng tốt. Khi đó, virus không thể phát triển tính kháng thuốc và thuốc sẽ có hiệu quả trong một thời gian dài hơn.
Khi kiểm soát được virus, bệnh nhân sẽ bắt đầu tự phục hồi hệ miễn dịch và không còn nguy cơ mắc bệnh do chức năng miễn dịch kém. Từ đó, bệnh nhân được cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài sự sống hơn.
_____________________________
HELLO DOCTOR - MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG
_____________________________
4. Các nguyên tắc điều trị bằng ARV
- Bất cứ phác đồ điều trị nào cũng phải có ít nhất 3 loại thuốc. Điều trị bằng ARV là điều trị suốt đời, người bệnh phải tuân thủ điều trị tuyệt đối để đảm bảo hiệu quả và tránh kháng thuốc.
- Điều trị bằng ARV là một phần trong tổng thể các dịch vụ chăm sóc, dinh dưỡng, xã hội và tâm lý.
- Cần phải điều trị dự phòng nhiễm trùng cơ hội trong thời gian hệ miễn dịch chưa hồi phục.
- Người nhiễm HIV được điều trị bằng ARV vẫn phải áp dụng các biện pháp dự phòng lây nhiễm virus cho người khác.
5. Khi nào thì bắt đầu điều trị bằng ARV?
Điều trị bằng thuốc kháng virus đòi hỏi phải có cam kết lâu dài từ bệnh nhân, sử dụng đúng và nhất quán để thuốc có hiệu quả. Thuốc ARV có tác dụng phụ có thể gây khó khăn cho một số bệnh nhân. Do đó, quyết định về thời điểm bắt đầu điều trị là một trong những quyết định quan trọng. Điều trị quá sớm có thể dẫn đến độc tính không cần thiết và kháng thuốc sớm; điều trị quá muộn có thể làm tăng nguy cơ bệnh tật, tử vong, và thất bại điều trị.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng tất cả người lớn và thanh thiếu niên bị nhiễm HIV bắt đầu điều trị bằng ARV khi lượng tế bào CD4 của họ bằng hoặc giảm xuống dưới 350 tế bào/mm3.
Bảng tóm tắt các khuyến cáo về thời điểm bắt đầu sử dụng ARV ở người lớn, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai và cho con bú sữa mẹ và trẻ em:
6. Làm thế nào để biết cơ thể đang đáp ứng với liệu pháp điều trị?
Sau khi bạn bắt đầu dùng thuốc, bác sĩ sẽ xem xét có bao nhiêu virus HIV trong máu của bạn (tải lượng virus) để xem liệu pháp dùng thuốc có hiệu quả như thế nào. Nếu thuốc đang hoạt động, tải lượng virus của bạn sẽ giảm. Mục tiêu rất quan trọng của việc điều trị là giảm tải lượng virus xuống dưới mức có thể tính bằng các xét nghiệm và giữ lượng này ở mức đó.
Những cách khác mà bạn và bác sĩ của bạn có thể biết được nếu các loại thuốc đang hoạt động là:
- Chỉ số CD4 của bạn.
- Khám sức khoẻ của bạn. Việc điều trị sẽ giúp bạn khỏe mạnh và chống lại bệnh nhiễm trùng và bệnh tật.
Ngoài ra, bạn sẽ cảm thấy sức khỏe được cải thiện như tăng cân, thèm ăn trở lại và ăn ngon miệng hơn, thể trạng, tâm lý tốt hơn, bạn có nhiều sức hơn để thực hiện các hoạt động hằng ngày.
Nếu điều trị của bạn không hiệu quả thì sao?
Đôi khi các loại thuốc HIV không hiệu quả lắm với tình trạng của ban. Điều này có thể xảy ra vì các loại thuốc không thể ngăn chặn triệt để qáu trình nhân bản của virus. Khi virus tạo bản sao của chính nó, những thay đổi (hoặc đột biến) đôi khi xảy ra. Những thay đổi này có thể dẫn đến một dòng virus mới có tính đề kháng với hoạt động của thuốc. Đôi khi, bác sĩ có thể làm xét nghiệm máu để cho thấy loại thuốc nào mà virus đã trở nên kháng thuốc. Điều này có thể giúp xác định các loại thuốc khác có thể vẫn hoạt động chống lại virus của bạn.
Ngay cả khi virus có khả năng chống lại hầu hết hoặc tất cả các loại thuốc hiện có (rất hiếm), một số người vẫn có thể khỏe mạnh bằng cách tiếp tục dùng thuốc kết hợp. Vì vậy, bạn nên thảo luận về tình hình với bác sĩ của bạn thay vì chỉ dừng dùng thuốc.
Các bước thực hiện để giúp ngăn ngừa sự thất bại trong điều trị HIV
Bạn có thể tránh được tình trạng kháng HIV bằng cách thực hiện các bước sau để ngăn ngừa tình trạng này:
- Dùng thuốc mỗi ngày: Điều này giúp ngăn chặn sự sao chép của HIV. Sử dụng báo thức trên điện thoại, đồng hồ hoặc thiết bị khác để đảm bảo bạn tuân theo đúng lịch biểu định lượng theo quy định của mình. Bạn nên chuẩn bị đầy đủ thuốc theo mỗi đợt để không có nguy cơ hết thuốc men.
- Dùng thuốc theo chỉ dẫn: Một số loại thuốc HIV phải dùng cùng với thức ăn để đảm bảo rằng thuốc được hấp thụ đúng cách vào cơ thể. Hãy chắc chắn bạn biết thuốc của bạn nên được thực hiện như thế nào.
- Cho bác sĩ của bạn biết về các phản ứng phụ hoặc những thách thức điều trị khác. Điều quan trọng là bạn nên nói với bác sĩ nếu có bất kỳ phản ứng phụ nào - chẳng hạn như buồn nôn, tiêu chảy, tâm trạng chán nản, hoặc thèm ăn kém - làm cho bạn khó tuân thủ chế độ điều trị HIV của mình. Những phản ứng phụ này thường có thể được kiểm soát, và nếu không, bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc khác nhau cho bạn.
- Hỏi bác sĩ về xét nghiệm kháng thuốc HIV: Loại xét nghiệm này tìm kiếm những đột biến kháng thuốc trong chủng HIV cụ thể và thường được thực hiện khi bạn được chẩn đoán lần đầu. Điều này giúp xác định loại thuốc hiệu quả nhất cho bạn. Thử nghiệm kháng thuốc cần được thực hiện lại bất cứ khi nào tải lượng virus tăng lên để đảm bảo các đột biến kháng thuốc mới không phát triển.
_____________________________
HELLO DOCTOR - MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG
_____________________________
7. Tác dụng phụ của thuốc ARV
Khi bắt đầu một loại thuốc HIV lần đầu tiên, bạn có thể bị các phản ứng phụ kéo dài trong vài tuần. Những tác dụng phụ ngắn hạn này có thể bao gồm:
- Cảm thấy mệt
- Buồn nôn
- Tiêu chảy
- Đau đầu
- Sốt
- Đau cơ
- Thỉnh thoảng chóng mặt
- Mất ngủ
Đôi khi, các phản ứng phụ có thể không nghiêm trọng, ngay cả những phản ứng phụ làm cho bạn cảm thấy bị bệnh không phải lúc nào cũng xấu. Một số tác dụng phụ có nghĩa là thuốc của bạn đã bắt đầu hoạt động.
Một số tác dụng phụ của thuốc HIV xuất hiện hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm sau khi bắt đầu dùng thuốc và có thể tiếp tục trong một thời gian dài. Ví dụ về các tác dụng phụ dài hạn bao gồm:
- Các vấn đề về thận bao gồm suy thận
- Gây tổn thương gan ( độc gan )
- Bệnh tim
- Tiểu đường hoặc kháng insulin
- Sự gia tăng mức độ chất béo trong máu ( tăng lipid máu )
- Thay đổi cách cơ thể sử dụng và chứa chất béo ( rối loạn phân bố mỡ )
- Sự suy yếu của xương ( loãng xương )
- Hệ thần kinh và các ảnh hưởng tâm thần, bao gồm mất ngủ, chóng mặt, trầm cảm và suy nghĩ tự sát
Bạn nên luôn nói với bác sĩ về bất kỳ phản ứng phụ nào bạn đang gặp. Bác sĩ có thể xác định nguyên nhân gây ra phản ứng phụ và đề nghị cách điều trị hoặc quản lý tác dụng phụ.
Nếu bạn đang dùng thuốc HIV và có bất kỳ phản ứng phụ nào, KHÔNG nên cắt giảm, bỏ qua, hoặc ngừng dùng thuốc HIV trừ khi bác sĩ nói với bạn. Ngừng thuốc HIV cho phép HIV nhân lên và làm hỏng hệ miễn dịch. Một hệ thống miễn dịch bị hư hỏng làm cho cơ thể khó chống lại các bệnh nhiễm trùng và một số bệnh ung thư nhất định liên quan đến HIV. Ngừng thuốc HIV cũng làm tăng nguy cơ kháng thuốc.
Việc điều trị thuốc ARV cho những người nhiễm HIV là điều trị suốt đời, chính vì vậy, thời điểm thích hợp nhất để người nhiễm HIV bắt đầu tham gia điều trị là khi có chỉ định của bác sĩ và khi thực sự sẵn sàng tham gia vào việc điều trị. Nếu thiếu một trong hai yếu tố đó thì việc điều trị thuốc kháng ARV không giúp ích gì cho người nhiễm HIV, thậm chí còn đẩy người nhiễm HIV vào tình trạng nguy hiểm.
Các bác sĩ của Hello Doctor có thể giúp đỡ bạn trong việc điều trị bệnh HIV. Liên hệ đặt khám với các bác sĩ theo số điện thoại 1900 1246.
Thông tin thêm về HIV/AIDS
Bình luận, đặt câu hỏi