Những nguyên nhân nào gây ra triệu chứng vàng mắt?

Chào bác sĩ, tôi tên là Khánh, ở Thái Nguyên. Chồng tôi thời gian gần đây có biểu hiện bị vàng mắt, tôi rất lo lắng không biết chồng tôi đang gặp phải vấn đề gì. Bác sĩ có thể giải thích giúp tôi và cho tôi lời khuyên được không ạ. 

Trả lời: 

Chào bạn Khánh, trước tiên xin cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về cho chúng tôi. Tình trạng vàng mắt do rất nhiều nguyên nhân gây ra. Để bạn hiểu rõ hơn về triệu chứng mà chồng bạn đang mắc phải, chúng tôi sẽ đưa ra một số thông tin như sau:

1. Vàng mắt là bệnh gì

2. Nguyên nhân gây ra vàng mắt

3. Quan niệm sai lầm về nguyên nhân gây ra vàng mắt

4. Xét nghiệm sàng lọc

1. Vàng mắt là gì?

Vàng mắt xuất hiện nếu bạn có hội chứng vàng da niêm. Chứng vàng da niêm xảy ra khi các thành phần vận chuyển oxy trong máu, được gọi là hemoglobin, phân hủy thành bilirubin và cơ thể bạn không loại bỏ được các chất này. Bilirubin di chuyển từ gan đến các ống mật và sau khi thực hiện nhiệm vụ xong cơ thể sẽ thải bỏ một lượng bilirubin qua phân của bạn. Nếu bất kỳ giai đoạn nào của quá trình này không xảy ra, bilirubin sẽ tích tụ trong da niêm của bạn và làm cho da niêm xuất hiện màu vàng. Điều này cũng có thể xảy ra trên mắt bạn.

Phần trắng của mắt còn được gọi là màng cứng. Ở mô mắt khỏe, sẽ có màu trắng. Vàng mắt cho thấy có một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn hiện có.

2. Nguyên nhân gây ra hiện tượng vàng mắt

Vàng mắt có thể xảy ra do rối loạn các chức năng về:

• Gan
• Túi mật
• Tụy
• Các cơ quan khác

Nguyên nhân liên quan đến gan

Gan thực hiện nhiều chức năng quan trọng cho cơ thể, bao gồm cả việc tiêu hủy các tế bào hồng cầu. Các nguyên nhân ảnh hưởng đến chức năng của gan có thể dẫn đến vàng mắt. Xơ gan là bệnh phổ biến gây vàng mắt. Các nguyên nhân gây ra xơ gan bao gồm: 

- Rối loạn chức năng gan:

• Nghiện rượu 
• Ung thư gan 
• Viêm gan 
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, là một bệnh thường xảy ra ở người béo phì.
• Viêm gan B và viêm gan C 
• Viêm gan A, D, và E cũng có thể gây ra vàng da, nhưng đây là những nguyên nhân ít gây vàng da hơn so với viêm gan siêu vi B và C.

Các nguyên nhân từ gan gây ra vàng mắt đi kèm các triệu chứng: chán ăn, buồn nôn, mệt mỏi, sụt cân.

- Rối loạn chức năng mật:

• Sỏi mật
• U đường mật
• Khối u bên ngoài chèn ép vào đường mật

Triệu chứng thường gặp: Sốt, ớn lạnh, đau bụng, sụt cân.

- Rối loạn chức năng tụy:

Ống tụy và mật nối với nhau đổ vào ruột non, nếu ống tụy tắc nghẽn, mật dẫn lưu kém gây ứ đọng và có thể gây vàng da, vàng mắt.

Nguyên nhân về tụy thường ít gặp hơn so với các nguyên nhân đã kể.

- Bệnh lý khác:

• Thiếu máu tan máu miến dịch 
• Tan máu do truyền máu không tương hợp
• Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm

Nguyên nhân do di truyền

Các bác sĩ nghiên cứu đã cho rằng di truyền có liên quan đến xơ gan và gây ra tình trạng vàng da. Những tình trạng này bao gồm bệnh thừa sắt (hemochromatosis), nguyên nhân gây ra lượng sắt dư thừa trong gan và ảnh hưởng đến chức năng gan. Bệnh Wilson gây ra ra sự tích tụ đồng trong gan. Porphyria cũng  là một nguyên nhân, do rối loạn di truyền làm cơ thể tích tụ porphyrin dư thừa.

Những nguyên nhân đó ảnh hưởng đến gây ra các triệu chứng như sau:

• Chán ăn
• Buồn nôn
• Sụt cân
• Mệt mỏi

Nguyên nhân từ túi mật

Gan sản xuất mật sau đó mật được lưu trữ trong túi mật. Túi mật có nhiệm vụ bài tiết mật để giúp cơ thể tiêu hóa chất béo. Sau đó mật trở về lại gan thông qua các ống mật. Bệnh vàng da có thể xảy ra nếu các ống dẫn mật bị tắc. Sự tắc nghẽn này thường xảy ra nhất là do sự hiện diện của sỏi mật. Các nguyên nhân khác bao gồm u nang, khối u, hoặc viêm túi mật.

Tắc nghãn túi mật có thể gây ra các triệu chứng:

• Ớn lạnh
• Sốt
• Đau bụng
• Sụt cân không rõ nguyên nhân

Nguyên nhân liên quan đến tụy

Ống tụy và ống mật nối với nhau dẫn vào ruột non. Nếu ống tụy bị tắc nghẽn, mật sẽ không được dẫn lưu một cách bình thường gây ứ đọng và có thể xảy ra vàng da. Ung thư tụy có thể gây ra tình trạng này. Bilirubin tích tụ  dẫn đến nước tiểu sẫm màu, phân bạc sáng, và ngứa da. 

Vàng da niêm do nguyên nhân từ tuyến tụy ít gặp hơn vàng da do: 

• Các bệnh về đường mật 
• Sỏi mật 
• Liên gan 
• Các bệnh về gan khác

Nguyên nhân do rối loạn tuần hoàn

Sự phá hủy bất thường của hồng cầu hoặc sự bài tiết bilirubin không hiệu quả cũng có thể gây ra vàng mắt. Vì lý do này, các tình trạng  ảnh hưởng đến đời sống của hồng cầu hoặc quá trình sản xuất hồng cầu có thể gây ra vàng mắt bao gồm: 

• Thiếu máu tan huyết miễn dịch do thuốc
• Phản ứng không tương hợp xảy ra khi truyền máu, được coi là một trường hợp cấp cứu.
• Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm

3. Quan niệm sai lầm về nguyên nhân gây ra vàng mắt

Nhiều người quan niệm rằng sử dụng các loại thực phẩm có hàm lượng vitamin A cao hoặc beta caroten gây ra vàng da. Những thực tế không phải như vậy, những thực phẩm này bao gồm cà rốt, bí, và dưa có thể ảnh hưởng đến da, nhưng không gây vàng mắt.

4. Xét nghiệm sàng lọc tìm ra nguyên nhân

• Xét nghiệm công thức máu
• Xét nghiệm sinh hóa máu: Bilirubin, AST, ALT, alpha FP.
• Siêu âm gan mật
• Cắt lớp vi tính ổ bụng
• Huyết tủy đồ trong trường hợp nghĩ đến nguyên nhân bệnh lý máu
• Điện di Hb

Bạn Khánh thân mến, trên đây có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình tràng vàng mắt của chồng bạn. Tuy nhiên, đế biết chính xác thì chồng bạn nên đi khám bác sĩ, sau khi chẩn đoán, các bác sĩ sẽ xác định được bệnh cho chồng bạn và đưa ra phương án điều trị thích hợp. Nếu bạn cần được hỗ trợ điều trị thì bạn có thể liên hệ với Hello Doctor chúng tôi đặt khám theo số điện thoại 1900 1246, các bác sĩ của chúng tôi rất sẵn lòng được giúp đỡ cho bạn. 

Cảm ơn bạn đã quan tâm!

Nếu bạn cần hỗ trợ hay có câu hỏi cần gửi tới bác sĩ Hello Doctor vui lòng gửi thông tin tại đây.