Sa sút trí tuệ do mạch máu não

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

2. Các dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não

Triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não khá đa dạng, tùy thuộc vào phần não bị giảm lưu lượng máu. Các triệu chứng thường trùng với các loại chứng mất trí khác, đặc biệt là bệnh Alzheimer.

Các triệu chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não có thể rõ ràng nhất khi xuất hiện đột ngột sau một cơn đột quỵ. Khi đó, các thay đổi trong khả năng suy nghĩ và lý luận của bạn dường như rõ ràng là liên quan đến đột quỵ, tình trạng này đôi lúc được gọi là chứng mất trí sau đột quỵ.

Một dạng đặc trưng khác là các triệu chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não đôi lúc xảy ra sau một loạt các cơn đột quỵ hay đột quỵ nhẹ dạng này, các suy giảm trong các quá trình suy nghĩ xảy ra khá rõ ràng so với mức chức năng trước đó, không giống với sự suy giảm chậm rãi và ổn định thường xảy ra trong bệnh Alzheimer.

Nhưng sa sút trí tuệ do mạch máu não cũng có thể tiến triển rất từ từ, giống như bệnh Alzheimer. Hơn thế nữa, sa sút trí tuệ do mạch máu não và bệnh Alzheimer thường xảy ra cùng một lúc.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng những người bị chứng sa sút trí tuệ thường có các thay đổi trong não đặc trưng cho nhiều hơn một loại của chứng mất trí. Đôi lúc các bác sĩ gọi tình trạng đó là sa sút trí tuệ hỗn hợp.

Các triệu chứng của sa sút trí tuệ nội mạch bao gồm:

Lú lẫn
Khó khăn trong sự tập trung và chú ý
Giảm khả năng sắp xếp các ý nghĩ hay các hành động
Giảm khả năng phân tích tình huống, hình thành một kế hoạch hiệu quả và trao đổi kế hoạch đó với người khác
Khó khăn để quyết định điều cần làm tiếp theo
Các vấn đề trong trí nhớ
Bồn chồn và kích động
Dáng đi không vững
Thường xuyên đi tiểu đột ngột hay tiểu không kiểm soát
Trầm cảm

Sa sút trí tuệ do mạch máu não là hậu quả của việc tổn thương các mạch máu não, giảm khả năng cung cấp lượng dinh dưỡng và oxy phù hợp để não hoạt động một cách hiệu quả.

Các tình trạng thường dẫn đến sa sút trí tuệ do mạch máu não bao gồm:

- Đột quỵ (nhồi máu) làm tắc một động mạch của não: Đột quỵ làm tắc một động mạch não thường gây ra một nhóm các triệu chứng bao gồm chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não. Nhưng đôi lúc đột quỵ không gây ra bất kì triệu chứng đáng chú ý nào. Loại “nhồi máu não thầm lặng” này vẫn làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ do mạch máu não.

Với cả đột quỵ im lặng và đột quỵ có biểu hiện, nguy cơ chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não tăng khi nhồi máu xảy nhiều lần. Loại chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não liên quan đến nhiều cơn đột quỵ gọi là sa sút trí tuệ nhồi máu đa dạng (multi-infarct dementia).

- Hẹp và tổn thương các mạch máu não mạn tính: Các tình trạng hẹp hay tổn thương lâu dài trên mạch máu não cũng có thể dẫn đến chứng sa sút trí tuệ do mạch máu. Tình trạng này bao gồm sự thoái hóa liên quan đến tuổi, tăng huyết áp, xơ cứng các động mạch, đái tháo đường, lupus ban đỏ hệ thống, xuất huyết não và viêm động mạch thái dương.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Khi có các dấu hiệu của bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu, bạn nên đi khám bác sĩ để được thăm khám và điều trị.

===

Bác sĩ tham vấn thông tin và hỗ trợ khám bệnh:

✍ Sài Gòn: Các bác sĩ Bv Tâm Thần HCM, Đại Học Y Dược, Đại học Phạm Ngọc Thạch

✍ Hà Nội: Viện Tâm Thần Bạch Mai- Đại Học Quốc Gia (khoa Y) - Đại Học Y Hà Nội.

✍ Đà Nẵng: Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng.

☎ Gọi điện tư vấn miễn phí và hẹn khám Bác sĩ: 19001246

⌨ CHAT FACEBOOK

Tư vấn qua CHAT ZALO

===

3. Tác hại của bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não

Bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não khiến cho người bệnh tuy là một bệnh thường gặp nhưng những tác hại mà nó gây ra lại không hề nhỏ. Bệnh gây ra cho người bệnh nhiều triệu chứng khiến cho họ gặp khó khăn trong cuộc sống. Khi trí tuệ suy giảm, người bệnh mất nhiều thời gian để xử lý một công việc đồng thời lãng quên nhiều việc. Việc đi không vững có thể khiến cho người bệnh dễ bị ngã và có những tổn thương khác.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

4. Nguyên nhân gây ra bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não

Thông thường, các yếu tố nguy cơ của chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não cũng tương tự như đối với bệnh tim mạch và đột quỵ. Các yếu tố nguy cơ của sa sút trí tuệ do mạch máu não bao gồm:

- Tăng dần theo độ tuổi: Nguy cơ mắc bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não tăng lên theo tuổi. Rối loạn hiếm khi xảy ra trước 65 tuổi, và nguy cơ tăng lên rõ rệt khi bạn ở độ tuổi 80 và 90.

- Có tiền sử bị đột quỵ hay đột quỵ nhẹ: Nếu bạn từng bị một cơn đau tim, bạn có thể tăng nguy cơ mắc các vấn đề liên quan đến mạch máu của não. Tổn thương não xảy ra sau một cơn đột quỵ hay cơn đột quỵ nhẹ (cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua) có thể tăng nguy cơ mắc bệnh sa sút trí tuệ.

- Xơ vữa động mạch: Tình trạng này xảy ra khi có sự tích tụ cholesterol và các chất khác (mảng bám) xung quanh động mạch và làm hẹp lòng các mạch máu. Xơ vữa động mạch có thể tăng nguy cơ chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não– và có thể là cả bệnh Alzheimer – bởi vì giảm lưu lượng máu cần để nuôi dưỡng cho não.

- Cholesterol cao: Tăng lượng lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) còn gọi là cholesterol xấu, có mối liên quan với sự tăng nguy cơ mắc chứng sút trí tuệ do mạch máu não, và cũng có thể có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn.

- Tăng huyết áp: Huyết áp quá cao sẽ gây áp lực cao lên mạch máu trên toàn cơ thể, bao gồm cả não. Điều này tăng nguy cơ mắc các vấn đề về mạch máu não.

- Đái tháo đường: Lượng đường cao phá hủy các mạch máu của cơ thể. Các tổn thương mạch máu ở não có thể tăng nguy cơ đột quỵ và chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não.

- Hút thuốc: Hút thuốc tác động trực tiếp gây tổn thương các mạch máu, tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và các bệnh rối loạn tuần hoàn máu bao gồm chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não.

- Béo phì: Thừa cân là yếu tố nguy cơ phổ biến đối với các bệnh mạch máu thường thấy, thế nên có lẽ thừa cân cũng làm tăng nguy cơ chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não.

- Rung nhĩ: Trong loại nhịp bất thường này của tim, các buồng tim nằm ở trên trở nên đập nhanh hơn và không đều so với các buồng tim nằm ở dưới. Rung nhĩ tăng nguy cơ đột quỵ dẫn đến giảm lưu thông máu lên não và những nơi khác trong cơ thể.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

5. Điều trị bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não

Chẩn đoán

Các bác sĩ gần như luôn có thể xác định việc bạn mắc chứng sa sút trí tuệ, nhưng không có bất kì xét nghiệm chuyên biệt nào có thể khẳng định bạn bị chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não. Bác sĩ sẽ đánh giá về việc bạn có bị chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não hay không và nguyên nhân chủ yếu dựa vào thông tin bạn cung cấp, tiền sử bị đột quỵ hoặc các rối loạn về tim và mạch máu mà bạn mắc phải, và kết quả của các xét nghiệm có thể làm rõ chẩn đoán.

Xét nghiệm cận lâm sàng

Nếu hồ sơ bệnh án của bạn chưa ghi nhận các kết quả gần đây về các chỉ số đánh giá sức khỏe tim mạch và mạch máu của bạn, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện các kiểm tra:

Huyết áp
Cholesterol
Đường huyết

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm khác để loại trừ nguyên nhân tiềm ẩn khác của mất trí nhớ và lú lẫn như:

Các rối loạn tuyến giáp
Thiếu hụt các vitamin

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Chẩn đoán bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não

Kiểm tra thần kinh

Bác sĩ cũng có thể kiểm tra tổng quát sức khỏe thần kinh của bạn bằng các kiểm tra sau:

Các phản xạ
Trương lực cơ, sức cơ và so sánh sức mạnh giữa 2 bên cơ thể
Khả năng đứng dậy khi đang ngồi ghế và đi quanh phòng
Xúc giác và thị giác
Thăng bằng
Phối hợp

Hình ảnh học não

Chẩn đoán hình ảnh học có thể xác định các bất thường hiện diện gây ra bởi đột quỵ, các bệnh mạch máu, khối u hay chấn thương có thể gây ra các thay đổi về suy nghĩ và lý trí. Phân tích hình ảnh học của não có thể giúp bác sĩ trong việc xác định nguyên nhân các triệu chứng và loại trừ các nguyên nhân khác.

Các xét nghiệm hình ảnh học bác sĩ có thể đề nghị để giúp chẩn bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não gồm:

- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Với CT scan, bạn sẽ nằm trên một bàn hẹp được đưa vào một buồng nhỏ. Tia X sẽ đi qua cơ thể bạn từ các góc khác nhau, một máy tính dùng các thông tin để tạo ra các hình ảnh cắt ngang chi tiết não của bạn. Xét nghiệm này không gây đau và mất khoảng 20 phút.

Một hình ảnh CT sẽ cung cấp thông tin về cấu trúc não, cho biết liệu có vùng nào bị teo không và chỉ ra bằng chứng của các cơn đột quỵ, đột quỵ nhẹ (cơn nhồi máu não thoáng qua), các thay đổi mạch máu hay các khối u. Đôi lúc bạn sẽ được tiêm vào tĩnh mạch một chất cản quang giúp làm nổi bậc các mô não nào đó.

- Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI dùng sóng vô tuyến điện từ và một vùng từ trường mạnh để tạo ra các hình ảnh chi tiết của não. Bạn nằm trên một bàn hẹp trượt vào một máy MRI dạng ống, máy tạo ra tiếng ồn rất lớn khi đang hoạt động.

Cả quả trình chụp có thể mất một giờ hoặc hơn. MRIs không gây đau, nhưng một số người cảm thấy sợ hãi khi bị nhốt trong máy và bị quấy rầy bởi tiếng ồn. MRIs có thể cung cấp chi tiết hơn CT về đột quỵ, nhồi máu não thoáng qua và các bất thường về mạch máu.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Siêu âm động mạch cảnh

- Sóng âm tầng số cao được dùng để xác định liệu máu ở động mạch cảnh hai bên cổ bạn có cung cấp máu cho não không, chỉ ra các dấu hiệu hẹp là kết quả của các mảng bám tích tụ và các vấn đề về cấu trúc. Xét nghiệm của bạn có thể bao gồm siêu âm Doppler, xét nghiệm này có thể cho thấy sự di chuyển của máu trong các động mạch cùng với cấu trúc của thành mạch.

Kiểm tra tâm lý thần kinh

Loại kiểm tra này đánh giá các khả năng của bạn trong việc:

Nói, viết và hiểu từ
Làm việc với các con số
Học và ghi nhớ thông tin
Lập kế hoạch để chống lại hay giải quyết một vấn đề
Phản ứng có hiệu quả với một tình huống giả định

Kiểm tra tâm lý thần kinh đôi lúc chỉ ra các kết quả đặc trưng cho các loại chứng sa sút trí tuệ khác nhau. Người bị chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não có thể thường mất thời gian trong việc phân tích một vấn đề và đưa ra cách giải quyết hiệu quả.

Người bệnh ít gặp khó khăn trong việc học hỏi các thông tin mới và ghi nhớ so với những người bị Alzheimer trừ khi vấn đề mạch máu của người bệnh ảnh hưởng đến các phần não quan trọng đối với việc ghi nhớ. Mặc dù vậy, thường có rất nhiều kết quả xét nghiệm giống nhau giữa người bị chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não và người mắc bệnh Alzheimer.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Điều trị

Kiểm soát tình trạng cơ bản và các yếu tố nguy cơ

Kiểm soát các tình trạng cơ bản ảnh hưởng đến sức khỏe tim và mạch máu đôi lúc có thể làm chậm tốc độ chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não tiến triển, và cũng có thể phòng ngừa các biến chứng về lâu dài. Tùy vào tình trạng của mỗi cá nhân, bác sĩ có thể kê toa các thuốc để:

Làm giảm huyết áp
Làm giảm mức cholesterol máu
Ngăn ngừa huyết khối và giữ cho mạch máu thông thoáng
Kiểm soát đường huyết nếu bạn bị đái tháo đường

Thuốc Alzheimer

Chưa có bất kì thuốc đặc hiệu nào được thông qua để dùng điều trị các thay đổi trong việc đánh giá, lên kế hoạch, ghi nhớ và các quá trình tư duy khác gây ra bởi chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não. Mặc dù vậy, một số thuốc nhất định đã được FDA thông qua để điều trị các triệu chứng tương tự trong bệnh Alzheimer có thể có ích với người bị sa sút trí tuệ do mạch máu não với mức độ khiêm tốn giống đối với bệnh Alzheimer.

Các bác sĩ có thể kê một hay cả hai loại thuốc Alzheimer sau:

- Các chất ức chế cholinesterase - gồm cả donepezil (Aricept), galantamine (Razadyne) và rivastigmine (Exelon) hoạt động thông qua việc tăng mức truyền tín hiệu hóa họccủa tế bào não liên quan đến ghi nhớ và đánh giá. Tác dụng phụ có thể bao gồm: buồn nôn, nôn, chuột rút và tiêu chảy.

- Memantine (Namenda) điều chỉnh chất truyền tin hóa học khác của não quan trọng đối với quá trình xử lý thông tin, lưu trữ và truy xuất thông tin của não. Tác dụng phụ có thể bao gồm đau đầu, táo bón, lú lẫn và chóng mặt.

_____________________________

HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

_____________________________

Chăm sóc cho người bị bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não

Biện pháp khắc phục và tự chăm sóc

Đối với cả người mắc chứng sa sút trí tuệ và người chăm sóc - dù đó là chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não hay bệnh Alzheimer - họ đều phải trải qua những cảm xúc phức tạp bao gồm sự hỗn loạn, thất vọng, giận dữ, sợ hãi, bấp bênh, sự đau buồn và trầm cảm.

Chăm sóc người mắc bệnh sa sút trí tuệ

- Tìm ra sự hỗ trợ: Nhiều người bệnh và gia đình họ có được lợi ích từ các hiệp hội hay dịch vụ hỗ trợ cộng đồng. Liên lạc với các cho nhánh của Tổ chức dành cho Alzheimer địa phương để có thể tiếp cận với các nhóm hỗ trợ, các nguồn lực và tài liệu giới thiệu đến các chuyên khoa, các trung tâm châm sóc tại nhà , các cơ sở vật chất chăm sóc y tế, đường dây điện thoại trợ giúp và các khóa học.

- Động viên: Những người chăm sóc có thể giúp người bệnh đang đối đầu với chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não bằng cách lắng nghe, trấn an người bệnh rằng cuộc đời vẫn còn có thể tận hưởng, động viên và cố gắng tốt nhất giúp người bệnh duy trì phẩm giá và sự tôn trọng đối với bản thân.

- Tạo một môi trường yên tĩnh: Một một trường yên tĩnh và an toàn có thể giúp người bệnh giảm lo lắng và kích động. Tạo ra các thói quen hằng ngày bao gồm các hoạt động giải trí phù hợp với người bị chứng sa sút trí tuệ do mạch máu não.

_____________________________