Không dung nạp Lactose
Một số người mắc bệnh không dung nạp Lactose sẽ gặp vấn đề khi tiêu hóa đường sữa, biểu hiện rõ nhất là các triệu chứng tiêu chảy, đầy hơi, chướng bụng... Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, bạn có thể tham khảo bài viết dưới đây.
1. Bệnh không dung nạp Lactose là gì?
2. Triệu chứng của bệnh không dung nạp Lactose
3. Tác hại caruar bệnh không dung nạp Lactose
4. Nguyên nhân gây ra không dung nạp Lactose
5. Biến chứng của bệnh không dung nạp Lactose
6. Điều trị bệnh không dung nạp Lactose
1. Bệnh không dung nạp Lactose là gì?
Người mắc bệnh không dung nạp lactose không thể tiêu hóa tốt đường sữa (đường lactose). Hậu quả là họ thường bị tiêu chảy, chướng bụng, đầy hơi sau mỗi lần ăn uống các sản phẩm bơ sữa. Tình trạng này còn được gọi là sự kém hấp thu lactose. Căn bệnh này tuy không gây hại nặng nề, nhưng những triệu chứng mà bệnh mang lại có thể khiến cho người bệnh khó chịu.
Sự thiếu hụt lactase – một loại enzyme được sản xuất trong ruột non – thường có liên quan đến sự không dung nạp lactose. Nhiều người có mức độ lactase thấp nhưng vẫn tiêu hóa các loại sản phẩm bơ sữa tốt và không gặp phải vấn đề gì. Tuy nhiên, nếu bạn thực sự không dung nạp lactose, sự thiếu hụt lactase sẽ gây ra các triệu chứng sau khi bạn dùng các sản phẩm sữa.
Hầu hết những người mắc chứng không dung nạp lactose có thể điều trị được và không cần phải từ bỏ tất cả các loại thực phẩm bơ sữa.
2. Các dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh không dung nạp Lactose
Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh không dung nạp lactose thường bắt đầu khoảng 30 phút đến 2 tiếng sau khi ăn các thực phẩm có chứa lactose. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
Đau bụng, buồn nôn là triệu chứng thường gặp của sự không dung nạp Lactose
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn thường xuyên gặp các triệu chứng của bệnh không dung nạp lactose sau khi ăn thức ăn bơ sữa, đặc biệt là khi bạn lo lắng về việc cung cấp không đủ calcium cho cơ thể.
Bác sĩ tham vấn thông tin:
✍ Các bác sĩ Tiêu Hoá Hello Doctor
3. Nguyên nhân gây ra bệnh không dung nạp Lactose
Không dung nạp lactose xảy ra khi ruột non của bạn không sản xuất đủ enzyme lactase để tiêu hóa đường sữa (đường lactose).
Bình thường, lactase sẽ chuyển đường sữa thành hai dạng đường đơn giản là glucose và galactose. Những loại đường này được hấp thu dễ dàng vào dòng máu qua thành ruột. Nếu bạn thiếu hụt lactase, lactose trong thức ăn sẽ di chuyển tiếp đến ruột già thay vì được xử lý và hấp thu.
Tại ruột già, vi khuẩn thường trú sẽ chuyển hóa lượng đường lactose không được tiêu hóa ấy, gây ra các triệu chứng của bệnh không dung nạp lactose.
Có 3 dạng bệnh không dung nạp lactose. Mỗi dạng bệnh khác nhau về các yếu tố nguyên nhân gây ra việc thiếu hụt lactase.
Không dung nạp lactose nguyên phát
Đây là dạng phổ biến nhất của chứng không dung nạp lactose. Bình thường, cơ thể trẻ sơ sinh sản xuất một lượng lactase dồi dào – điều này rất cần thiết vì tất cả chất dinh dưỡng trẻ lấy được đều từ sữa. Khi trẻ cai sữa và thay thế bằng thức ăn khác, lượng lactase được sản xuất giảm bớt, nhưng vẫn ở mức đủ để tiêu hóa lượng thực phẩm bơ sữa trong chế độ ăn điển hình của người lớn.
Trong bệnh không dung nạp lactose nguyên phát, mức sản xuất lactase giảm mạnh, khiến cho việc tiêu hóa sữa ở tuổi trưởng thành gặp khó khăn. Không dung nạp lactose nguyên phát là một bệnh di truyền, chiếm tỉ lệ lớn ở người gốc châu Phi, châu Á và người Mỹ-Latin gốc Tây Ban Nha. Dạng bệnh này cũng thường gặp ở những người gốc Địa Trung Hải hoặc Nam Âu.
Không dung nạp lactose thứ phát
Thể bệnh này thường xảy ra khi ruột non giảm sản xuất lactase sau khi bị bệnh, chấn thương hay trải qua phẫu thuật có liên quan đến ruột non. Những bệnh thường có mối quan hệ với chứng không dung nạp lactose thứ phát là bệnh Celiac, hội chứng loạn khuẩn ruột non và bệnh Crohn. Điều trị bệnh nền có thể giúp hồi phục mức lactase và cải thiện triệu chứng, mặc dù điều này thường mất nhiều thời gian.
Không dung nạp lactose bẩm sinh hay tiến triển
Trẻ sơ sinh có khả năng mắc phải chứng không dung nạp lactose do sự vắng mặt hoàn toàn của men lactase (tuy nhiên tình trạng này khá hiếm gặp). Rối loạn này truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác theo quy luật di truyền lặn, có nghĩa là cả mẹ và bố đều phải truyền cùng một biến thể di truyền để con bị mắc bệnh. Trẻ sinh non cũng có thể mắc phải chứng không dung nạp lactose do thiếu hụt men lactase.
Yếu tố nguy cơ mắc bệnh không dung nạp Lactose
Các yếu tố có thể khiến bạn hoặc con bạn có nhiều nguy cơ mắc phải chứng không dung nạp lactose bao gồm:
Tuổi tác: Chứng không dung nạp lactose thường xuất hiện ở người lớn. Tình trạng này thường ít gặp ở trẻ nhỏ.
Chủng tộc: Chứng không dung nạp lactose thường gặp nhất ở người gốc Phi, Á, Mỹ-Latin gốc Tây Ban Nha và thổ dân châu Mỹ.
Trẻ sinh non: Trẻ sinh non có thể giảm hụt mức lactase vì ruột non chỉ phát triển các tế bào sản xuất lactase ở giai đoạn cuối tam cá nguyệt thứ ba.
Bệnh ảnh hưởng đến ruột non: Các vấn đề về ruột non có thể dẫn đến không dung nạp lactose bao gồm hội chứng loạn khuẩn ruột non, bệnh Celiac và bệnh Crohn.
Điều trị ung thư: Nếu bạn từng trải qua điều trị ung thư bằng liệu pháp xạ trị vùng bụng hoặc gặp biến chứng đường ruột do hóa trị, bạn cũng có thể có nguy cơ cao không dung nạp lactose.
4. Tác hại và biến chứng của bệnh không dung nạp Lactose
Sản phẩm bơ sữa chứa nhiều thành phần dinh dưỡng như calcium, đạm, vitamins (A, B12, D). Đường sữa lactose còn giúp cơ thể bạn hấp thu một lượng lớn các khoáng chất khác, chẳng hạn magne và kẽm. Những vitamin và khoáng chất này đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển xương chắc khỏe.
Nếu bạn mắc phải tình trạng không dung nạp lactose, việc cung cấp đủ lượng vitamin và khoáng chất có thể gặp phải khó khăn. Điều này có thể dẫn đến việc sụt cân và đưa bạn vào nguy cơ bị những tình trạng sau:
- Thiếu xương: tình trạng mà mật độ khoáng chất trong xương rất thấp. Nếu thiếu xương không được điều trị, nó có thể phát triển thành loãng xương.
- Loãng xương: tình trạng xương trở nên mỏng và yếu. Nếu bị loãng xương, bạn sẽ có nguy cơ cao bị gãy hay vỡ xương.
- Suy dinh dưỡng: tình trạng mà khi thức ăn bạn dùng không cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết cho chức năng của cơ thể. Nếu bị suy dinh dưỡng, sự lành vết thương sẽ trì hoãn và bạn có thể bị mệt mỏi, suy nhược.
Nếu bạn lo lắng cho chế độ ăn hạn chế của mình sẽ khiến bạn gặp phải những biến chứng trên, bạn có thể tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia dinh dưỡng. Họ có thể đưa ra lời khuyên cho bạn về chế độ ăn, thực phẩm bổ sung nếu cần.
Khoa: Tiêu hóa - Gan mật
Nơi làm việc: Bệnh viện Đại Học Y Dược
Kinh nghiệm: 11 năm
Liên hệ: 1900 1246
5. Điều trị bệnh không dung nạp Lactose
Chuẩn bị trước khi đi khám
Hãy bắt đầu từ việc tìm gặp bác sĩ đa khoa nếu bạn có những triệu chứng gợi ý bị bệnh không dung nạp lactose. Vì cuộc gặp có thể rất ngắn, việc chuẩn bị tốt cho cuộc gặp bác sĩ có thể giúp ích. Sau đây là một vài thông tin gợi ý để bạn sẵn sàng cho cuộc hẹn, cũng như biết được những điều bác sĩ có thể làm.
Những điều bạn có thể làm:
- Khi đặt cuộc hẹn, hãy hỏi rằng bạn có cần làm trước điều gì không, chẳng hạn kiêng cử thứ gì.
- Viết lại các triệu chứng gặp phải, bao gồm cả những triệu chứng có vẻ không mấy liên quan đến lý do bạn đi khám bệnh.
- Viết lại danh sách các loại thuốc, vitamin và thực phẩm bổ sung bạn đang dùng.
- Viết ra những câu hỏi bạn muốn bác sĩ giải đáp.
Chẩn đoán
Bác sĩ có thể sẽ nghi ngờ chứng không dung nạp lactose dựa trên những triệu chứng và sự thay đổi triệu chứng của bạn sau khi giảm ăn các thực phẩm bơ sữa. Để xác nhận chẩn đoán, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu những kiểm tra sau:
Nghiệm pháp kiểm tra dung nạp lactose: Nghiệm pháp này đo mức độ phản ứng của cơ thể bạn với một dung dịch chứa nồng độ lactose cao. Hai tiếng sau khi uống dung dịch đó, bạn sẽ được lấy máu để đo lượng glucose trong máu. Nếu mức glucose máu không tăng, điều này có nghĩa là cơ thể bạn không tiêu hóa và hấp thu tốt dung dịch lactose.
Nghiệm pháp kiểm tra hydrogen trong hơi thở: Nghiệm pháp này cũng yêu cầu bạn uống dung dịch lactose nồng độ cao. Sau đó bạn sẽ được đo lượng hydrogen trong hơi thở nhiều lần cách quãng đều nhau. Bình thường, lượng hydrogen đo được rất thấp. Tuy nhiên, nếu cơ thể không tiêu hóa được lactose, chất này sẽ lên men tại ruột già, giải phóng khí hydrogen và các khí khác, các khí này được hấp thu qua ruột non và cuối cùng được thải qua đường thở ra. Nồng độ cao bất thường của hydrogen trong hơi thở đo được trong nghiệm pháp báo hiệu bạn không tiêu hóa, hấp thu lactose tốt.
Kiểm tra độ toan của phân: Trong trường hợp trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ không thể thực hiện các nghiệm pháp khác, kiểm tra độ toan của phân có thể được tiến hành. Sự lên men của lượng lactose không được tiêu hóa sẽ sinh ra acid lactic và các acid khác, chúng có thể được phát hiện qua mẫu phân.
Điều trị
Hiện tại chưa có cách nào để kích thích quá trình sản xuất men lactase trong cơ thể, nhưng bạn có thể tránh các triệu chứng gây khó chịu do bệnh không dung nạp lactose bằng cách:
- Tránh ăn lượng lớn sữa và các sản phẩm bơ sữa
- Dùng lượng nhỏ thực phẩm bơ sữa trong khẩu phần ăn hàng ngày
- Ăn, uống các sản phẩm kem và sữa đã được giảm bớt lactose.
- Thường xuyên uống sữa sau khi bạn đã dùng các chất giúp phân giải lactose.
Biện pháp chăm sóc và khắc phục tại nhà
Qua những lần thử nghiệm, bạn có thể dự đoán được đáp ứng của cơ thể với những thức ăn khác nhau chứa lactose và tính được lượng nào phù hợp cho bạn mà không gây khó chịu. Rất hiếm những người không dung nạp lactose nặng tới mức phải cắt bỏ hoàn toàn tất cả thực phẩm bơ sữa và các loại thuốc có chứa lactose.
Duy trì dinh dưỡng tốt
Giảm ăn thực phẩm bơ sữa không có nghĩa là bạn không thể nhập đủ calcium. Calcium có ở nhiều loại thực phẩm khác, chẳng hạn:
- Bông cải xanh
- Các sản phẩm tăng cường calcium, ví dụ bánh mì, nước ép trái cây
- Cá mồi đóng hộp.
- Các sản phẩm tương tự sữa, như sữa gạo hay sữa đậu nành
- Cam
- Đậu pinto
- Cây đại hoàng
- Rau bina
Ngoài ra, hãy chắc chắn bạn cung cấp cho cơ thể đủ vitamin D, chất có trong sữa được làm giàu dưỡng chất.
Trứng, gan, yogurt cũng chứa vitamin D, và cơ thể bạn tự làm ra vitamin D khi bạn phơi nắng. Thậm chí cả những người không giới hạn thức ăn bơ sữa cũng có thể bị thiếu vitamin D. Hãy hỏi bác sĩ về vấn đề dùng thêm thực phẩm bổ sung vitamin D và calcium.
Giới hạn các sản phẩm bơ sữa
Đa số những người không dung nạp lactose có thể ăn thực phẩm bơ sữa mà không gặp triệu chứng gì. Bạn có thể tăng khả năng dung nạp của cơ thể với thực phẩm bơ sữa bằng cách tăng dần dần các loại thức ăn này trong chế độ ăn hàng ngày. Nhiều người phát hiện ra họ có thể dung nạp các sản phẩm bơ sữa nguyên chất béo (full-fat dairy products), chẳng hạn sữa hoặc phô mai nguyên chất, hơn là những sản phẩm đã tách hoặc giảm béo.
Những cách thay đổi chế độ ăn để tối thiểu hóa các triệu chứng do không dung nạp lactose bao gồm:
- Chọn khẩu phần chứa bơ sữa ít lại: Uống lượng sữa nhỏ - khoảng 120 ml trong một lần. Lượng bơ sữa mỗi lần ăn càng thấp thì khả năng gây ra các triệu chứng đường ruột càng thấp.
- Dùng sữa trong bữa ăn: Uống sữa cùng với các thức ăn khác. Điều này sẽ làm chậm quá trình tiêu hóa và giảm bớt triệu chứng của tình trạng không dung nạp lactose.
- Dùng thử nhiều loại sản phẩm bơ sữa khác nhau: Không phải tất cả các loại thực phẩm bơ sữa đều chứa cùng một lượng lactose. Chẳng hạn, phô mai cứ (như phô mai Thụy Điển hay cheddar), chứa ít lactose và thường không gây triệu chứng. Bạn có thể dung nạp với các sản phẩm sữa lên men, chẳng hạn yogurt, vì vi khuẩn trong quá trình lên men đã sản xuất ra các loại men giúp phân giải lactose.
- Mua các sản phẩm ít hoặc không có lactose.
- Sử dụng men lactase dạng viên hoặc thuốc nhỏ giọt: Các loại thuốc không cần kê toa chứa men lactase có thể giúp bạn tiêu hòa tốt các sản phẩm bơ sữa. Bạn có thể dùng thuốc viên trước bữa ăn, hoặc thuốc nhỏ giọt cho vào sữa. Tuy nhiên không phải ai không dung nạp lactose đều thấy có hiệu quả từ những loại thuốc này.
Điều trị thay thế bằng Probiotics
Probiotics là những vi sinh vật sống có mặt trong ruột của bạn để giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Probiotics có thể ở dạng hoạt động hoặc dạng nuôi cấy sống trong yogurt hoặc dưới dạng thực phẩm bổ sung trong viên con nhộng. Chúng đôi khi thường được dùng trong các rối loạn đường ruột, như tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích. Chúng còn có thể giúp cơ thể bạn tiêu hóa lactose. Probiotics được cho là an toàn và có thể đáng để bạn dùng thử nếu những phương pháp khác không hiệu quả.
Nếu bạn cần được hỗ trợ điều trị thì bạn có thể liên hệ với Hello Doctor chúng tôi theo số điện thoại 1900 1246, các bác sĩ của chúng tôi rất sẵn lòng được giúp đỡ cho bạn.
Bác sĩ khám, điều trị
Khoa: Nội tiết, Tiêu hóa - Gan mật
Nơi làm việc: Bệnh viện Đaị học Quốc gia Hà nội
Vị trí: Bác sĩ chuyên khoa
Khoa: Tiêu hóa - Gan mật, Nội tổng quát
Nơi làm việc: Bệnh viện Trưng Vương
Kinh nghiệm: 11 năm
Vị trí: Bác sĩ chuyên khoa
Bình luận, đặt câu hỏi