Thói quen trước khi ngủ và sau khi thức dậy: Smartphone khiến mất ngủ triền miên

Không ít người trong chúng ta có thói quen cầm điện thoại trên tay trước khi đi ngủ hoặc vừa tỉnh dậy là lập tức kiểm tra tin nhắn, email, mạng xã hội. Thói quen tưởng chừng vô hại này lại đang trở thành nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng mất ngủ triền miên, rối loạn nhịp sinh học và suy giảm chất lượng cuộc sống. Việc smartphone chiếm lĩnh thời gian nghỉ ngơi của não bộ khiến cơ thể khó đạt trạng thái thư giãn cần thiết cho một giấc ngủ sâu. Không chỉ dừng lại ở việc thức khuya, thói quen này còn gây xáo trộn toàn bộ đồng hồ sinh học, khiến giấc ngủ ngày càng ngắn và kém chất lượng. Đáng lo ngại hơn, nhiều người vẫn nghĩ rằng dùng điện thoại trước khi ngủ là cách để giải trí, giảm căng thẳng, nhưng thực tế lại đang khiến não bộ quá tải. Tình trạng này không chỉ phổ biến ở giới trẻ mà còn lan rộng đến người trưởng thành, đặc biệt là những ai làm việc trong môi trường áp lực cao. Smartphone, từ một công cụ hỗ trợ, dần trở thành yếu tố gây hại ngấm ngầm mà ít ai nhận ra. Nhiều người cảm thấy dùng điện thoại là cách 'giải lao' nhưng lại quên rằng chất lượng thông tin và tính kích thích của nội dung có thể khiến hệ thần kinh không thể tắt máy. Các nghiên cứu và báo cáo sức khỏe tâm thần ngày càng nhấn mạnh mối liên hệ giữa việc sử dụng thiết bị điện tử vào buổi tối và sự suy giảm chất lượng giấc ngủ. Vì vậy, việc nhận diện thói quen xấu này và áp dụng các biện pháp điều chỉnh kịp thời là điều vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết tác động của smartphone đến giấc ngủ, lý giải vì sao nó gây mất ngủ, và đưa ra những giải pháp khắc phục hiệu quả để người đọc có thể lấy lại giấc ngủ tự nhiên và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Mục lục

• 1. Tại sao smartphone lại ảnh hưởng đến giấc ngủ?
• 2. Thói quen trước khi ngủ: "cuộn vô tận" làm não không nghỉ
• 3. Ánh sáng xanh từ màn hình và sự ức chế melatonin
• 4. Sau khi thức dậy: vòng lặp căng thẳng từ smartphone
• 5. Hệ lụy dài hạn của việc lệ thuộc điện thoại
• 6. Cách thiết lập thói quen lành mạnh thay thế smartphone
• 7. Giải pháp hỗ trợ giấc ngủ tại Hello Doctor

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Cai nghiện toàn diện tại Hello Doctor Luxury

_____________________________

1. Tại sao smartphone lại ảnh hưởng đến giấc ngủ?

Smartphone là công cụ kết nối, giải trí và làm việc không thể thiếu, nhưng khi bị lạm dụng, đặc biệt vào ban đêm, nó lại trở thành "kẻ phá hoại giấc ngủ thầm lặng". Một lý do trực tiếp là ánh sáng xanh phát ra từ màn hình, nhưng đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Não bộ con người vận hành theo một chu kỳ sinh học phức tạp và phụ thuộc nhiều vào các tín hiệu môi trường để xác định khi nào nên nghỉ ngơi và khi nào nên tỉnh táo. Melatonin là một trong những hormone then chốt điều chỉnh nhịp ngủ - thức, và việc tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo vào buổi tối ức chế quá trình sản xuất hormone này. Ngoài ra, nội dung trên smartphone thường được thiết kế để thu hút sự chú ý — thông báo, video ngắn, hình ảnh chuyển động — khiến não phải xử lý thông tin liên tục. Quá trình xử lý thông tin này kích hoạt các vùng não liên quan tới cảm xúc và phản ứng, làm tăng mức độ cảnh giác và giảm khả năng thư giãn tự nhiên. Khi não không thể chuyển sang trạng thái nghỉ, các giai đoạn quan trọng của giấc ngủ như REM và giấc ngủ sâu bị rút ngắn hoặc phân mảnh. Hệ quả là mặc dù người dùng có thể ngủ đủ giờ theo đồng hồ, chất lượng giấc ngủ vẫn bị suy giảm, dẫn tới mệt mỏi kéo dài vào ban ngày. Ngoài tác động trực tiếp lên sinh lý, còn có yếu tố hành vi: nhiều người phát triển thói quen lệ thuộc vào việc kiểm tra điện thoại như một phản xạ, điều này càng củng cố vòng lặp mất ngủ. Khi thói quen này lặp đi lặp lại, bộ não hình thành sự liên kết giữa thời gian nghỉ và kích thích, khiến việc phục hồi nhịp sinh học trở nên khó khăn hơn. Nhiều nghiên cứu lâm sàng cũng chỉ ra rằng nhóm người dùng điện thoại trước khi ngủ có tỉ lệ rối loạn giấc ngủ cao hơn, đồng thời dễ gặp vấn đề về tâm trạng và khả năng nhận thức trong dài hạn.

2. Thói quen trước khi ngủ: "cuộn vô tận" làm não không nghỉ

Không ít người trước khi đi ngủ thường tự cho phép mình "chỉ xem vài phút", nhưng vài phút đó thường kéo dài vượt ngoài dự tính. Từ việc lướt mạng xã hội đến xem video ngắn, hành vi này tạo ra một chuỗi kích thích liên tục khiến não không có thời gian chuyển từ trạng thái hoạt động cao sang trạng thái thư giãn. Khái niệm "doomscrolling" mô tả việc cuộn xem liên tục, thường là các nội dung tiêu cực hoặc gây nghiện, và nó đặc biệt nguy hiểm khi diễn ra vào buổi tối. Khi người xem tiếp xúc với thông tin tiêu cực hoặc so sánh bản thân với hình ảnh hào nhoáng trên mạng xã hội, cảm xúc như lo lắng, ghen tỵ hoặc thất vọng có thể trỗi dậy. Những cảm xúc này làm tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, khiến cơ thể khó hạ nhiệt về mặt sinh lý để vào giấc ngủ. Ngay cả khi đặt điện thoại xuống, nhiều người tiếp tục suy nghĩ về nội dung vừa xem, tạo thành "kế hoạch hóa suy nghĩ" khiến giấc ngủ bị trì hoãn. Vì vậy, việc coi điện thoại như công cụ giải trí trước khi ngủ thực tế có thể là con dao hai lưỡi: nó giúp quên đi mệt mỏi tạm thời nhưng lại làm tổn hại sâu hơn tới chất lượng phục hồi của cơ thể. Giới trẻ, đặc biệt là những người lớn lên với mạng xã hội, dễ rơi vào vòng luẩn quẩn này do độ hấp dẫn của các nền tảng được tối ưu hóa cho thời gian xem dài. Đáng lưu ý là "chỉ vài phút" thường bị đánh lừa bởi thuật toán hiển thị nội dung liên tục, khiến người dùng khó dừng lại. Các nhà tâm lý học và chuyên gia giấc ngủ khuyên nên thiết lập ranh giới rõ ràng cho thời gian sử dụng thiết bị và áp dụng các nghi lễ thư giãn thay thế. Những can thiệp hành vi đơn giản như đặt hẹn giờ tắt ứng dụng, bật chế độ không làm phiền, hoặc chuyển sang đọc sách giấy có thể giúp ‘hạ nhiệt’ não bộ trước khi ngủ. Nếu không can thiệp, hành vi này có thể tích lũy thành mất ngủ mạn tính và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác của đời sống cá nhân và nghề nghiệp.

3. Ánh sáng xanh từ màn hình và sự ức chế melatonin

Ánh sáng xanh từ màn hình là một trong những yếu tố sinh học quan trọng khiến smartphone ảnh hưởng đến giấc ngủ. Ánh sáng có bước sóng ngắn này tác động trực tiếp lên các tế bào cảm quang ở mắt, gửi tín hiệu tới nhân trên hạ đồi, vùng não chịu trách nhiệm điều chỉnh đồng hồ sinh học. Khi nhận được tín hiệu ánh sáng vào buổi tối, nhân trên hạ đồi ‘nghĩ’ rằng vẫn là ban ngày và ức chế quá trình tiết melatonin. Melatonin giảm đồng nghĩa với việc cảm giác buồn ngủ không xuất hiện đúng lúc, dẫn tới trễ giờ ngủ và rối loạn chu kỳ REM và giấc ngủ sâu. Nghiên cứu chỉ ra rằng 30 phút tiếp xúc với màn hình trước khi ngủ đã có thể làm giảm nồng độ melatonin đáng kể; với thời gian dài hơn, tác động càng rõ rệt. Ngoài ảnh hưởng lên melatonin, ánh sáng xanh còn làm giảm độ tương phản tự nhiên giữa ban ngày và ban đêm, khiến đồng hồ sinh học mất điểm mốc quan trọng để điều chỉnh. Điều này giải thích tại sao nhiều người cảm thấy khó điều chỉnh giờ ngủ ngay cả khi đã cố gắng đi ngủ sớm. Bên cạnh ánh sáng, yếu tố vật lý như khoảng cách màn hình đến mắt, độ sáng màn hình và thời gian phơi nhiễm đều quyết định mức độ tác động. Nhiều thiết bị hiện nay có chế độ ánh sáng vàng hoặc chế độ ban đêm nhằm giảm bớt ánh sáng xanh, nhưng các chuyên gia vẫn khuyên nên hạn chế hoàn toàn sử dụng màn hình trước giờ ngủ nếu có thể. Ngoài ra, tác hại của ánh sáng xanh không chỉ dừng lại ở giấc ngủ; nó còn góp phần gây khô mắt, mỏi mắt, và trong một số trường hợp tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng ở người lớn tuổi. Do đó, việc giảm thiểu phơi nhiễm ánh sáng xanh vào buổi tối nên là một phần quan trọng trong chiến lược cải thiện vệ sinh giấc ngủ.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Cai nghiện toàn diện tại Hello Doctor Luxury

_____________________________

4. Sau khi thức dậy: vòng lặp căng thẳng từ smartphone

Thói quen cầm điện thoại ngay khi vừa thức dậy là một thực tế phổ biến trong xã hội hiện đại. Hành động này lập tức đưa não trở lại trạng thái kích thích thông tin, thay vì để cơ thể có thời gian điều chỉnh tự nhiên từ trạng thái ngủ sang thức. Trong khoảnh khắc ban sáng, hormone cortisol vốn được tiết ra để giúp tỉnh táo; nhưng khi kết hợp với thông tin công việc hoặc tin tức tiêu cực, mức độ căng thẳng có thể tăng đột ngột. Kết quả là nhiều người cảm thấy bồn chồn, áp lực và mất tập trung ngay từ đầu ngày, điều này ảnh hưởng lâu dài tới năng suất và trạng thái tinh thần. Ngoài ra, tiếp nhận thông tin công việc hoặc thông báo xã hội sớm khiến người dùng rơi vào vòng xoáy phản hồi liên tục, làm tăng cảm giác ‘không bao giờ rảnh’. Thói quen này cũng làm mất đi cơ hội cho các hoạt động sáng lành mạnh như hít thở, uống nước, kéo giãn cơ nhẹ hay phơi nắng buổi sáng – tất cả đều là tín hiệu tự nhiên giúp đồng hồ sinh học hoạt động đúng. Vì vậy, để giảm thiểu tác động tiêu cực, chuyên gia khuyên nên trì hoãn việc mở điện thoại ít nhất 30 phút sau khi tỉnh dậy. Thay vào đó, thực hành những thói quen sáng tích cực có thể cải thiện tâm trạng và khả năng tập trung trong cả ngày. Nếu không thay đổi, vòng lặp tối-mất ngủ và sáng-căng thẳng sẽ càng củng cố, khiến người dùng khó thoát khỏi cảm giác mệt mỏi mãn tính. Việc nhận biết và thay đổi thói quen này không chỉ giúp cải thiện giấc ngủ mà còn đóng góp vào sức khỏe tổng thể và hiệu suất làm việc. Nhiều chương trình can thiệp hành vi và ứng dụng quản lý thói quen hiện nay có các tính năng hỗ trợ người dùng bắt đầu ngày mới chậm rãi hơn, tránh việc tiếp nhận thông tin ngay lập tức.

5. Hệ lụy dài hạn của việc lệ thuộc điện thoại

Hệ lụy dài hạn của việc lệ thuộc điện thoại và mất ngủ kéo dài là vấn đề y tế công cộng đáng quan tâm. Thiếu ngủ kéo dài làm suy giảm khả năng nhận thức, giảm khả năng ra quyết định, và làm tăng nguy cơ tai nạn lao động hay tai nạn giao thông. Nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và bệnh mạch vành có liên quan mật thiết với tình trạng mất ngủ mạn tính. Rối loạn chuyển hóa như béo phì và tiểu đường type 2 cũng gia tăng khi giấc ngủ không đủ hoặc chất lượng kém. Hệ miễn dịch suy giảm khiến cơ thể dễ nhiễm khuẩn, giảm hiệu quả đáp ứng với vaccine và kéo dài thời gian hồi phục khi ốm. Về khía cạnh tinh thần, mất ngủ làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu và các rối loạn tâm thần khác, đồng thời làm giảm khả năng điều tiết cảm xúc. Sự kết hợp giữa nghiện smartphone và mất ngủ có thể tạo nên một vòng luẩn quẩn khó phá vỡ, vì não dễ dàng bị kích thích trở lại mỗi khi tiếp xúc với thiết bị. Ngay cả khi người bệnh cố gắng thay đổi, việc phục hồi nhịp sinh học có thể mất thời gian dài và cần sự hỗ trợ chuyên môn. Do đó, phòng ngừa thông qua giáo dục về vệ sinh giấc ngủ và quản lý sử dụng công nghệ là cần thiết ở mức cộng đồng. Các nhà hoạch định chính sách, trường học và nơi làm việc có thể đóng vai trò quan trọng bằng cách khuyến khích những giờ nghỉ kỹ thuật số và hỗ trợ chương trình sức khỏe giấc ngủ. Đầu tư vào chương trình phòng ngừa và can thiệp sớm không chỉ cải thiện chất lượng sống của cá nhân mà còn giảm gánh nặng chi phí y tế cho xã hội.

6. Cách thiết lập thói quen lành mạnh thay thế smartphone

Để lấy lại giấc ngủ tự nhiên, điều quan trọng là thiết lập lại các thói quen và môi trường ngủ — một khái niệm thường được gọi là "vệ sinh giấc ngủ". Bước đầu tiên là hạn chế sử dụng smartphone ít nhất 30–60 phút trước khi đi ngủ và thực hiện một nghi lễ thư giãn thay thế, như đọc sách giấy, thiền, hoặc viết nhật ký. Đặt điện thoại ở chế độ tắt thông báo hoặc để ngoài phòng ngủ giúp loại bỏ cám dỗ kiểm tra liên tục vào ban đêm. Tối ưu hóa môi trường ngủ: phòng tối, nhiệt độ thoải mái, tiếng ồn được giảm thiểu và chất lượng nệm, gối phù hợp cũng góp phần quan trọng. Vào buổi sáng, hãy ưu tiên tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên và vận động nhẹ để kích hoạt đồng hồ sinh học và giảm cảm giác buồn ngủ ban ngày. Sử dụng công nghệ một cách có chủ đích: bật chế độ ban đêm, giảm độ sáng màn hình, hoặc dùng các ứng dụng nhắc nhở thời gian sử dụng có thể hỗ trợ quá trình cải thiện. Tuy nhiên, công nghệ không nên là giải pháp duy nhất — các thay đổi hành vi và môi trường thường mang lại hiệu quả bền vững hơn. Đối với người có thói quen nặng, viết kế hoạch nhỏ từng bước và theo dõi tiến triển hàng tuần có thể giúp duy trì kỷ luật. Gia đình và bạn đời có thể hỗ trợ bằng cách đồng ý với "thời gian không công nghệ" chung trong nhà, tạo môi trường thuận lợi cho ngủ. Nếu sau một thời gian thay đổi thói quen mà giấc ngủ vẫn không cải thiện, nên tìm đến chuyên gia để đánh giá các nguyên nhân sinh lý hoặc tâm lý khác. Kết hợp giữa tự quản lý hành vi và hỗ trợ chuyên môn khi cần sẽ là con đường hiệu quả để phục hồi giấc ngủ chất lượng.

7. Giải pháp hỗ trợ giấc ngủ tại Hello Doctor

Với những trường hợp đã rơi vào mất ngủ triền miên, Hello Doctor cung cấp một loạt giải pháp hỗ trợ chuyên sâu và cá nhân hóa phù hợp với từng người. Quy trình thường bắt đầu bằng đánh giá toàn diện: bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia giấc ngủ thu thập lịch sử giấc ngủ, thói quen sử dụng công nghệ và các yếu tố tâm lý liên quan. Dựa trên đánh giá này, đội ngũ sẽ đề xuất kế hoạch điều trị kết hợp — từ can thiệp hành vi, tư vấn tâm lý đến điều chỉnh thuốc khi cần thiết. Liệu pháp hành vi dành cho mất ngủ (CBT-I) là một trong những phương pháp hiệu quả có thể được áp dụng để giúp người bệnh tái thiết lập nhịp ngủ. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, Hello Doctor cũng cung cấp liệu pháp TMS (kích thích từ xuyên sọ) để hỗ trợ điều chỉnh hoạt động não bộ, giảm lo âu và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Dịch vụ thăm khám từ xa và theo dõi qua ứng dụng cho phép người bệnh nhận được hỗ trợ liên tục ngay tại nhà, thuận tiện cho những người bận rộn hoặc ở tỉnh lẻ. Gia đình người bệnh được hướng dẫn chi tiết cách hỗ trợ trong nhà, giúp tạo môi trường ngủ lành mạnh và theo dõi tiến trình điều trị. Hello Doctor cũng chú trọng đến giáo dục sức khỏe công cộng, cung cấp tài liệu và chương trình tập huấn nhằm nâng cao nhận thức về tác hại của việc sử dụng smartphone không hợp lý. Mô hình chăm sóc toàn diện này giúp người bệnh không chỉ giải quyết triệu chứng mất ngủ trước mắt mà còn xây dựng kỹ năng phòng ngừa tái phát lâu dài. Việc kết hợp giữa phương pháp hành vi, can thiệp y tế khi cần và hỗ trợ gia đình tạo nên hiệu quả bền vững trong nhiều trường hợp. Hello Doctor cam kết đồng hành lâu dài, theo dõi và điều chỉnh liệu trình theo tiến triển của người bệnh để đảm bảo họ duy trì giấc ngủ chất lượng và cải thiện chất lượng sống.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

Tư vấn qua FACEBOOK: CLICK LINK

Tư vấn qua ZALO

Cai nghiện toàn diện tại Hello Doctor Luxury

_____________________________

Kết luận

Smartphone là công cụ hữu ích nhưng khi sử dụng không đúng cách, đặc biệt trong giai đoạn trước khi ngủ và sau khi thức dậy, nó trở thành tác nhân gây mất ngủ triền miên. Hiểu rõ cơ chế tác động — từ ánh sáng xanh đến kích thích thông tin và thói quen hành vi — giúp chúng ta nhận diện vấn đề một cách khoa học. Việc thay đổi thói quen không phải là chuyện một sớm một chiều, nhưng với kế hoạch thực tế và sự kiên trì, mọi người có thể khôi phục lại nhịp sinh học tự nhiên. Các biện pháp đơn giản như giới hạn thời gian sử dụng máy, tạo nghi lễ thư giãn trước khi ngủ và tối ưu hóa môi trường ngủ thường mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong những trường hợp đã phát triển mất ngủ mạn tính, sự can thiệp chuyên môn từ các bác sĩ tâm thần và chuyên gia giấc ngủ là cần thiết. Hello Doctor cung cấp một giải pháp toàn diện, từ tư vấn tâm lý, CBT-I, điều chỉnh thuốc khi cần đến các phương pháp hiện đại như TMS, cùng với dịch vụ thăm khám từ xa. Sự tham gia của gia đình và cộng đồng vào công tác giáo dục về vệ sinh giấc ngủ cũng đóng vai trò then chốt trong phòng ngừa. Cuối cùng, giấc ngủ chất lượng là nền tảng cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, và việc bảo vệ giấc ngủ là một đầu tư lâu dài cho cuộc sống. Hãy bắt đầu bằng bước nhỏ hôm nay: tắt màn hình, hít thở, và trao quyền cho cơ thể được nghỉ ngơi đúng nghĩa. Nếu cần hỗ trợ, đừng ngần ngại tìm đến các dịch vụ chuyên nghiệp như Hello Doctor để được đánh giá và điều trị phù hợp. Một giấc ngủ tốt hôm nay sẽ là nền tảng cho một ngày mai khỏe mạnh hơn.