Triệu chứng tiêu chảy ở trẻ em, nguyên nhân và cách chữa trị
Tiêu chảy là một triệu chứng rất phổ biến ở trẻ em dưới 5 tuổi. Tiêu chảy có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng cho trẻ như bị suy dinh dưỡng.
2. Dấu hiệu và biểu hiện của triệu chứng tiêu chảy ở trẻ em
3. Nguyên nhân gây ra tiêu chảy ở trẻ em
4. Điều trị chứng tiêu chảy ở trẻ em
1. Tiêu chảy là gì?
Tiêu chảy được định nghĩa là sự gia tăng lượng phân hay trẻ đi phân lỏng hơn bình thường, nghĩa là trẻ đi tiêu nhiều hơn 3 lần trong 1 ngày. Tiêu chảy cấp là tình trạng tiêu chảy diễn ra dưới 3 tuần. Khi tiêu chảy kéo dài hơn ba tuần thì được coi là tiêu chảy mạn tính.
2. Dấu hiệu và biểu hiện của triệu chứng tiêu chảy ở trẻ em
Trẻ bị tiêu chảy thường thấy phân lỏng, nhiều nước hoặc có máu trong phân. Nếu phân nổi lềnh bềnh có thể chỉ ra rằng có chất béo trong phân. Tiêu chảy cũng có thể kèm theo các triệu chứng sau:
- Đi tiêu khẩn cấp, nghĩa là trẻ có cảm giác muốn đi tiêu ngay lập tức, nếu không chúng sẽ đi ra quần
- Bị đau bụng, đầy bụng
- Đau trực tràng
- Buồn nôn và nôn
- Giảm cân
- Sốt
Trẻ mắc bệnh tiêu chảy có nguy cơ mất nước do chúng không thể uống đủ nước để đáp ứng các yêu cầu hàng ngày và bù đắp cho lượng nước đã mất qua phân. Các dấu hiệu mất nước bao gồm:
- Đi tiểu ít hoặc ít phải thay tã
- Môi và miệng khô
- Khóc không ra nước mắt
- Cáu gắt
- Buồn ngủ, ít hoạt động
Bác sĩ có thể xác định tình trạng mất nước và mức độ mất nước của bệnh nhân bằng cách thăm khám. Các bậc cha mẹ có thể theo dõi các dấu hiệu mất nước ở con thông qua các triệu chứng đã kể trên.
3. Nguyên nhân gây ra tiêu chảy ở trẻ em
Tiêu chảy cấp tính
Tiêu chảy cấp tính có thể là do nhiễm vi khuẩn, vi rút hoặc ký sinh trùng. Tiêu chảy thường xảy ra ở trẻ em đi nhà trẻ và thường là do virut. Trường hợp tiêu chảy do nhiễm trùng thường nhẹ và tự khỏi và điều quan trọng cần phải chú ý là tránh bị mất nước do tiêu chảy.
Tiêu chảy mạn tính
Có nhiều nguyên nhân gây tiêu chảy mạn tính. Tiêu chảy mạn tính thường do một bệnh nào đó gây viêm ruột hoặc làm giảm hấp thu chất dinh dưỡng.
Nguyên nhân thường gặp của tiêu chảy mãn tính được thể hiện dưới đây:
- Tiêu chảy sau nhiễm trùng: nhiễm trùng như giardia có thể dẫn đến tiêu chảy mạn tính.
- Tiêu chảy mạn tính không đặc hiệu: hay gặp ở trẻ nhỏ và thường gây ra do chế độ ăn, chẳng hạn như uống quá nhiều nước trái cây hoặc chất lỏng có carbohydrate như đồ uống thể thao hoặc các sản phẩm khác. Tình trạng tiêu chảy này có thể giải quyết bằng cách đơn giản là hạn chế lượng nước trái cây hoặc lượng chất lỏng có nhiều carbohydrate.
- Bệnh Celiac (không dung nạp gluten): với tỷ lệ mắc bệnh là 1:133, tức là trong 133 người có 1 người mắc bệnh, bệnh Celiac có các triệu chứng mãn tính bao gồm bị táo bón, bị tiêu chảy, tăng cân kém, giảm động và chướng bụng. Trẻ bị tiểu đường tuýp I và các bệnh tự miễn khác cũng như hội chứng Down là những trẻ có nguy cơ cao bị bệnh Celiac.
- Bệnh viêm ruột (viêm loét ruột và bệnh Crohn): đây là những bệnh gây viêm ruột non và / hoặc ruột già có thể dẫn đến tiêu chảy mạn tính. Các triệu chứng khác bao gồm giảm cân hoặc tăng cân kém, tăng trưởng kém và đau bụng.
- Không dung nạp lactose: là tình trạng không thể tiêu hóa đường lactose có trong sữa và các sản phẩm từ sữa, có thể dẫn đến tiêu chảy mạn tính. Các triệu chứng khác bao gồm: đau bụng và chướng bụng, ợ và xì hơi.
Hội chứng ruột kích thích là một nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy ở trẻ vị thành niên, mặc dù nhiều bệnh nhân có đau bụng và tiêu chảy xen kẽ với táo bón.
- Tiêu chảy sau khi dùng kháng sinh (kháng sinh liên quan đến viêm đại tràng): trẻ có thể bị tiêu chảy sau khi sử dụng kháng sinh và tình trạng tiêu chảy này được cho là do sự mất cân bằng giữa vi khuẩn "tốt và xấu" trong ruột.
- Dị ứng thực phẩm: dị ứng thức ăn có thể xuất hiện với tiêu chảy cũng như các triệu chứng như phát ban da, đau bụng, tăng trưởng kém, buồn nôn và nôn.
Các yếu tố nguy cơ gây tiêu chảy ở trẻ em
Các yếu tố nguy cơ đối với chứng tiêu chảy bao gồm đi bơi lội trong hồ và ao, đi nhà trẻ. Việc sử dụng kháng sinh gần đây cũng có thể làm cho trẻ có nguy cơ bị tiêu chảy. Bệnh Celiac và bệnh viêm ruột (IBD) có liên quan đến một số gen nhất định và những người trong gia đình có họ hàng bậc 1 với những người mắc bệnh này có nguy cơ bị tiêu chảy cao hơn.
4. Điều trị chứng tiêu chảy ở trẻ em
Chẩn đoán
Tiêu chảy cấp tính
Tiêu chảy do nhiễm trùng cấp tính (viêm dạ dày ruột cấp) thường không cần xét nghiệm. Trong một số trường hợp các bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu để xác định xem trẻ bị mất nước hay không. Việc lấy mẫu phân (cấy phân) có thể được thực hiện để xác định nguyên nhân cụ thể gây tiêu chảy ở một số trẻ em, đặc biệt trường hợp thấy có máu trong phân. Kết quả cấy phân có được sau 2 tới 5 ngày. Soi phân cũng có thể được thực hiện để tìm ký sinh trùng trong phân bao gồm Giardia. Trong nhiều trường hợp tiêu chảy cấp tính, nguyên nhân chính xác sẽ không được xác định mặc dù đã làm xét nghiệm phân.
Tiêu chảy mạn tính
Việc chẩn đoán tiêu chảy mạn tính thường đòi hỏi phải thực hiện nhiều xét nghiệm để chẩn đoán. Để xác định nguyên nhân chính xác gây tiêu chảy mãn tính, bác sĩ có thể cho trẻ làm nhiều xét nghiệm khác nhau như:
- Xét nghiệm máu để phát hiện tình trạng thiếu máu và tình trạng viêm, đánh giá trạng thái mất nước và tình trạng dinh dưỡng cũng như sàng lọc bệnh Celiac.
- Soi phân tìm vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng.
- Chụp Xquang thường không được thực hiện đại trà nhưng có thể hữu ích trong một số trường hợp để đánh giá gan và đường tiêu hóa nếu nghi ngờ các nguyên nhân khác.
- Nội soi đường tiêu hóa trên hoặc nội soi đại trực tràng để tìm tình trạng viêm ống tiêu hóa. Nội soi đường tiêu hóa trên có thể giúp chẩn đoán chính xác bệnh Celiac. Nội soi đại tràng rất có giá trị trong việc chẩn đoán bệnh viêm ruột và tìm ra phần ruột già bị viêm. Nó cũng có thể giúp chẩn đoán tiêu chảy sau khi sử dụng kháng sinh và để chẩn đoán các bệnh hiếm gặp như viêm ruột kết lympho.
- Xét nghiệm dung nạp lactose để chẩn đoán chứng không dung nạp lactose.
Bác sĩ của bạn có thể giúp bạn lựa chọn cách điều trị tốt nhất sau khi xác định nguyên nhân gây tiêu chảy ở con bạn.
Điều trị
Đảm bảo đủ nước
Trẻ em bị mất nước nhẹ có thể được điều trị tại nhà bằng cách uống dung dịch nước biển khô (ORS). Các giải pháp bù nước bằng miệng là cách tốt nhất để bù nước cho đứa trẻ có thể uống được và không nôn mửa. Mặc dù các thức uống khác như nước trái cây, nước ngọt và thức uống thể thao thường được sử dụng nhưng chúng không phải là một chất thay thế tốt cho ORS và thực sự có thể làm xấu đi tình trạng tiêu chảy. Bệnh nhân bị tiêu chảy nặng, nôn mửa và mất nước nhiều có thể yêu cầu phải nhập viện và bù nước qua đường tĩnh mạch.
Chế độ ăn
Ở trẻ còn khỏe mạnh, điều quan trọng là bắt đầu cho trẻ ăn lại khẩu phần ăn bình thường của trẻ càng sớm càng tốt. Trẻ sơ sinh còn bú mẹ nên được cho bú bình thường trong giai đoạn viêm dạ dày ruột cấp. Trẻ bú sữa công thức có thể tiếp tục chế độ ăn uống bình thường và trẻ lớn hơn nên được cho ăn lại bình thường càng sớm càng tốt. Trẻ lớn hơn có thể tránh sữa trước và ăn chế độ ăn uống nhẹ gồm chuối, sốt táo, cơm và bánh mì nướng.
Thuốc men
Thuốc kháng sinh có thể được kê toa cho trẻ mắc bệnh tiêu chảy do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng đặc hiệu, mặc dù trong hầu hết các trường hợp kháng sinh không thay đổi theo thời gian tiêu chảy hoặc mức độ nghiêm trọng của bệnh. Men vi sinh (viên nén có chứa "vi khuẩn tốt") có thể hữu ích trong việc làm giảm mức độ trầm trọng của các triệu chứng khi có sự mất cân bằng vi khuẩn tốt và xấu trong ruột. Không khuyến cáo dùng thuốc cầm tiêu chảy ở trẻ bị tiêu chảy cấp.
Chăm sóc trẻ
Các thành viên trong gia đình nên rửa tay sạch trước và sau khi tiếp xúc với trẻ, nhất là sau khi thay tã.
Cuối cùng, điều quan trọng mà gia đình nên lưu ý rằng, khi trẻ có dấu hiệu mất nước hoặc tiêu chảy kéo dài, cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để khám chữa bệnh ngay.
Bình luận, đặt câu hỏi